“Schildert Joëlle Dubois geen mensen die rampetampen?” Ik vang de vraag van het koppel voor me op, terwijl ik op mijn telefoon zit te tokkelen. Ik kan het antwoord niet horen, want er stapt net een groep luidruchtige tieners op de bus, wier zelfvertrouwen en gevoel voor stijl ik maar al te graag ook had gehad op die leeftijd. Ze trekken meteen ieders aandacht, en mijn kans om me in het gesprek te mengen is verkeken. Ik had graag gezegd: “Jawel, maar toch ook niet. Ze schildert de archetypes van onze tijden en die zijn duister!” In plaats daarvan zit ik stilzwijgend in mijn stoel. 

De Belgische kunstenaar Joëlle Dubois staat bekend om haar levendige en kleurrijke schilderijen, met hun expliciete weergave van mensen die geslachtsgemeenschap hebben, met hun intimiderende vrouwen, en met hun kwetsbaar en eenzaam ogende individuen die helemaal in beslag genomen zijn door hun computer, tablet of smartphone. Wie door de zuurstokkleurige Miami Beach-vibe van de jaren 80 en de expliciete erotica heen kijkt, ontdekt dat Dubois symptomen van het hedendaagse leven afbeeldt, waaronder onze verslaving aan sociale media en technologie. Ze laat zien hoe die onze intieme relaties, onze liefdespraktijken, onze schoonheidsnormen en zelfs ons zelfvertrouwen mee hebben vormgegeven. 

Dubois vertelt verhalen. Ze zet haar persoonlijke ervaringen schaamteloos en onbevreesd om in schilderijen. Toch is het makkelijk om je ook als toeschouwer te herkennen in haar verhalen (en schilderijen). According to Lulu He Has the Smallest Dick Ever laat een koppel op een bed zien. Vermoedelijk hebben ze net seks gehad. De zinneprikkelende en weinig verhullende rode lingerie, de half opgebrande kaarsen, de lege bierblikjes en de wiet op de tafel lijken erop te wijzen dat we getuige zijn van de nasleep van een stomende liefdesnacht. Maar bij nader inzien ademt het erotische tafereel van Dubois maar weinig intimiteit uit. De vrouw wordt helemaal in beslag genomen door haar telefoon, terwijl de man haar met een verontruste blik aankijkt. Zoals de titel suggereert, heeft ze het met haar vriendinnen waarschijnlijk over de grootte van zijn penis. Of zit ze op een datingapp en is ze alweer op zoek naar een volgende partner? Er is nu een zekere kilheid voelbaar. De fysieke nabijheid van de personages staat in schril contrast met hun emotionele onbereikbaarheid. 

Joëlle Dubois verdiept zich in het persoonlijke om het over het universele te kunnen hebben. Via haar schilderijen zijn we getuige van de nieuwe manieren waarop de ultra-digitale en altijd geconnecteerde generatie relaties aangaat. Ze hebben zelfvertrouwen en omarmen hun lichaam. Liefde en seksualiteit lijken te verworden tot een transactie waarbij de seksuele partner tot een wegwerpartikel wordt herleid. Wie niet langer helemaal aan de vooropgestelde criteria beantwoordt, kan met een swipe naar links of naar rechts worden vervangen. Ik zie hoe de single veertigers in mijn vriendenkring worstelen. Het lijkt wel alsof daten en relaties onderhouden steeds onbevattelijker zijn geworden sinds de komst van sociale media en datingsites/apps. 

De verwarring op het gezicht van de man op het schilderij van Dubois en de apathie van de vrouw naast hem zijn een afspiegeling van het type relatie dat hedendaagse sociologen ‘situationships’ noemen. Een situationship is geen romantische relatie met een duidelijke hofmakerij of een zekere langdurigheid. Het is een emotioneel ongebonden interactie tussen volwassenen die met wederzijdse toestemming vrijblijvende seks hebben met elkaar. De non-relatie kan op elk moment stopgezet worden. Zonder uitleg. Onvoorwaardelijke seks heeft iets bevrijdends, in het bijzonder voor de hedendaagse vrouw. Maar dat betekent niet dat er niet ook een zekere melancholie om de hoek loert. De erotische en seksuele ervaring, zoals die vandaag door sociale media wordt vormgegeven én gedocumenteerd, mag dan al leuk, vlug, egostrelend en vrij van verantwoordelijkheden zijn, toch gaat er onder het glimmend oppervlak vaak ook eenzaamheid schuil. En het is net die eenzaamheid die Dubois in haar werk met een grote precisie vastlegt – in tijden van vlugge liefde en consumptie.