Remember to turn down the brightness and mute your phone.
Théotime Langlois de Swarte & Les Ombres
5 Juni'24
- 20:00
Henry Le Boeufzaal
Antonio Vivaldi (1678-1741)
Sinfonia in C, RV 111a
· Allegro
· Andante
· Presto
Vioolconcerto in b, RV 384
· Allegro
· Largo
· Allegro
Jean-Marie Leclair (1697-1764)
Scylla et Glaucus (1714)
· Ouverture
Vioolconcerto nr. 5 in a, uit 6 concertos a tre violini, alto e basso, per organo e violoncello, op. 7 (1737)
· Vivace
· Largo
· Allegro assai
Antonio Vivaldi
Sinfonia uit L'Olimpiade, RV 725 (1734)
· Allegro
· Andante
· Allegro
Vioolconcerto in C, RV 179a “Per Anna Maria”
· Allegro ma poco
· Largo
· Allegro*
* Reconstructie Olivier Fourés
Duur: +/- 1u15
Concert zonder pauze
De Sinfonia in C (RV 111a) opent de opera Il Giustino van Antonio Vivaldi (1678-1741). Dit dramma per musica in drie akten was een opdracht voor het carnaval van Rome in 1724. Vivaldi componeerde het op een libretto van de Italiaanse dichter Nicolò Beregan (1627-1713). Voor zijn intrige inspireerde deze zich vrijelijk op het verhaal van de keizer van Constantinopel, Justinus I (ca. 450-527), een man met een bescheiden achtergrond die tot keizer van het Byzantijnse Rijk werd gekroond. Bij Vivaldi is het instrumentale genre van de Sinfonia uitwisselbaar met het genre van de Italiaanse ouverture: een inleidend stuk van een opera dat uit drie delen bestaat (snel-traag-snel). Toentertijd stond deze ‘instrumentale proloog’ los van de eigenlijke handeling en was hij bedoeld om het publiek te verwittigen dat de voorstelling zou beginnen. Toch slaagt Vivaldi erin om de verschillende emoties die elk van de drie aktes van Il Giustino bepalen, in deze muziek te vertalen: na het dromen van roem volgen kwelling, jaloezie en liefde en ten slotte – zoals het een opera seria past – een happy end.
Van het Vioolconcerto in b (RV 384) is er maar één handschriftelijke kopie bewaard, en die bevindt zich in de Sächsische Landesbibliothek in Dresden. Gezien ook talrijke andere concerti van Vivaldi slechts bekend zijn via handschriften die in deze Duitse stad bewaard worden, kregen ze de bijnaam ‘Concerti van Dresden’. Tijdens de eerste helft van de 18e eeuw was het orkest van de Hofkapel aan het Saksische hof in Dresden een van de beroemdste van Europa, en de vermaardste componisten uit die tijd droegen hun werken aan dit ensemble op. Al kan men onmogelijk bevestigen dat het concerto specifiek voor dit orkest is gecomponeerd, toch weet men met zekerheid dat een van de kopiisten van het handschrift niemand minder was dan Johann Georg Pisendel (1687-1755), de beroemde Duitse violist die in 1712 toetrad tot het orkest van de hofkapel. Wellicht dateert de kopie van rond 1716-1717, toen Pisendel in Venetië verbleef, waar hij een hechte vriendschap met Vivaldi aanging. Toen Pisendel naar Dresden terugkeerde, had hij het handschrift bij zich. In het concerto wisselen obstinate motieven af met lyrisch bezielde passages; de muziek neemt ons mee in een melodische wervelwind waarvan enkel Vivaldi het geheim kent.
In tegenstelling tot de Italiaanse ouverture bestaat de Franse ouverture uit de drieledige opeenvolging traag-snel-traag. En daar waar de Italiaanse muziek vurig en hartstochtelijk is, heeft de Franse stijl een formeler, plechtig en nadrukkelijker karakter. De Ouverture tot Scylla et Glaucus van Jean-Marie Leclair (1697-1764) geeft deze muzikale kenmerken duidelijk weer. Deze opera werd in 1746 gecomponeerd en ging nog hetzelfde jaar in première in de Académie Royale de Musique (de toekomstige Opéra) in Parijs. Scylla et Glaucus, opgedragen aan Marie Françoise de Noailles (ca. 1719-1793), gravin van La Marck, is de enige tragédie lyrique die Leclair schreef, en zijn enige compositie op het vlak van vocale muziek. De opera is geïnspireerd op de Metamorfosen van Ovidius en vertelt het tragische verhaal van de liefdesdriehoek die gevormd wordt door de nimf Scylla, de zeegod Glaucus en de tovenares Circe.
Jean-Marie Leclair heeft zijn bekendheid vooral te danken aan zijn instrumentale muziek, die voornamelijk bestaat uit sonates en concerti. De concerti zijn samengebracht in twee bundels: het Opus 7 (1737) en het Opus 10 (1745), beide benoemd als Six concertos a tre violini, alto e basso, per organo, e violoncello. Het Vioolconcerto nr. 5 komt uit het Opus 7, dat in 1737 werd gepubliceerd maar vermoedelijk rond 1720 is gecomponeerd. Leclair droeg deze bundel op aan maître de chapelle André Chéron (1695-1766), een Franse klavecinist en organist. In de brief bij de opdracht spreekt de componist over Chéron als zijn vriend en meester, en verklaart hij wat zijn eigen werk betreft: “S’il s’y trouve quelques beautés”, hij die te danken heeft aan Chérons “savantes leçons”. Het concerto is een van Leclairs werken die zijn bijnaam “de Franse Vivaldi” zeker rechtvaardigt. Hoewel hij sommige melodische wendingen duidelijk aan de Venetianen ontleent, leidt zijn gebruik van soepelere en minder hortende ritmes ontegensprekelijk tot een knappe Italiaans-Franse fusie.
Laten we terugkeren naar “de zon” Vivaldi. Zijn opera L’Olimpiade (RV 725), op een libretto van de dichter Pietro Metastasio (1698-1782), ging op 17 februari 1734 in première in het Venetiaanse Teatro Sant’Angelo. De handeling heeft plaats nabij de stad Olympia, de dag van de Spelen. Verraden vriendschappen en geschokte liefdes vormen de kern van de intrige. Dit archetype van de opera seria kende een onmiddellijk en adembenemend succes. Nochtans is de Sinfonia waarmee de opera opent verre van conventioneel: het eerste deel bevat namelijk talrijke modulaties en dissonanten.
Om dit concert af te sluiten keert Théotime Langlois de Swarte terug naar de bron, namelijk het Vioolconcerto in C (RV 179a). Volgens de jonge violist “begint heel ons verhaal bij dit concerto”. Vivaldi zou het werk rond 1720 hebben gecomponeerd, op het einde van zijn tweejarige verblijf in Mantua. Net als talrijke andere concerti van de Venetiaanse componist is het concerto opgedragen aan zijn geniale leerlinge Anna Maria uit het Venetiaanse Ospedale della Pietà, een instelling waarvan Vivaldi van 1703 tot 1740 maestro di concerti was. Dit werk klinkt gracieus en verfijnd en begint met een ritmisch en vloeiend Allegro ma poco, gaat verder met een plechtig en ietwat klaaglijk Largo en eindigt met een opgewekt Allegro.
Romane Massart (vertaald door Xavier Verbeke)
Théotime Langlois de Swarte
Viool
Passie en eclecticisme bepalen de repertoirekeuze van Théotime Langlois de Swarte, die gaat van de 17e eeuw tot hedendaagse werken. Théotime was de eerste barokviolist die genomineerd werd voor een Victoires de la Musique Classique award, in de categorie 'révélation’ in 2020 en als instrumentaal solist in de categorie 'enregistrement’ in 2022, als erkenning voor zijn werk met talrijke barokensembles, waaronder Les Ombres en Les Arts Florissants. Hij treedt op in prestigieuze zalen als de Berliner Philharmoniker, Wiener Musikverein, het Shanghai National Art Center, Walt Disney Hall in Los Angeles en de Philharmonie de Paris. Vanuit zijn liefde voor het repertoire van de 19e en 20e eeuw, richtte hij ook het Eluard Trio op met Fiona Mato en Hanna Salzenstein, met als doel de wereld van de Europese salons uit dezelfde periode te recreëren. Na zijn studie bij Michaël Hentz aan het Conservatoire National Supérieur de Musique et de Danse de Paris (CNSMDP) richtte Théotime samen met klavecinist Justin Taylor het ensemble Le Consort op. Het ensemble vestigde zich al snel als een van de belangrijkste van zijn generatie en werkte samen met operakunstenaars als Eva Zaicik, Véronique Gens, Emmanuelle de Negri, Paul-Antoine Bénos-Dijian, Adèle Charvet en Mathias Vidal. Théotime Langlois de Swarte is laureaat van de Fondation Banque Populaire en de Jumpstart Foundation. Hij speelt op een Jacob Stainer viool uit 1665.
Les Ombres
In 2008 sloegen Margaux Blanchard en Sylvain Sartre de handen ineen aan de Schola Cantorum in Basel om Les Ombres op te richten, een onafhankelijk ensemble voor barokmuziek. Twee verschillende stemtypes, twee persoonlijkheden, maar dezelfde nieuwsgierigheid naar vergeten repertoires. Vanaf het begin weerspiegelt de dubbele leiding van het ensemble een verlangen naar diversiteit en moderniteit, in functie van een vernieuwde concertervaring die zowel de muziek als de emoties en zintuigen verkent. Multidisciplinaire scenische vormen in operahuizen en op nationale podia, compositieopdrachten in combinatie met werken uit de zeventiende en achttiende eeuw, en improvisaties. Les Ombres, gevestigd in Montpellier, is vooral actief in de regio Occitanie met een sterke focus op educatie: workshops in middelbare scholen, residenties in middelbare scholen, concerten voor een jong publiek, trainingen en masterclasses. Het ensemble zet zich in het bijzonder in voor de professionele integratie van jonge musici op Europees niveau, met de oprichting van het Jeune Orchestre Baroque Européen, en op regionaal niveau, met het Petit Orchestre Baroque (een netwerk van conservatoria in Occitanie Méditerranée).
eerste viool
Benjamin Chénier
viool
Rozarta Luka
Rebecca Gormezano
Yaoré Talibart
Myriam Mahane
Giovanna Thiébaut
altviool
Marta Paramo
Géraldine Roux
cello
Hanna Salzenstein
contrabas
Marie-Amélie Clément
viola da gamba
Margaux Blanchard
fagot
Arnaud Condé
theorbe
Thibault Roussel
klavecimbel en orgel
Valentin Rouget
Bozar Maecenas
Prince et Princesse de Chimay • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter
Bozar Honorary Patrons
Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt
Bozar Patrons
Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Comte Gabriel Armand • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • Monsieur Tony Bernard • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • De heer en mevrouw Géry Daeninck • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Comte et Comtesse Bernard de Grunne • Madame Nathalie Guiot • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur et Madame Claude Kandyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Baron Andreas de Leenheer ✝ • Monsieur et Madame François Legein • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • De heer en mevrouw Thomas Leysen • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • Madame Luc Mikolajczak • De heer en mevrouw Frank Monstrey • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Jean Pelfrène-Piqueray • Madame Marie-Caroline Plaquet • Madame Lucia Recalde Langarica • Madame Hermine Rédélé-Siegrist • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Madame Gaëlle Siegrist-Mendelssohn • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • De heer en mevrouw Coen Teulings • Messieurs Oliver Toegemann et Bernard Slegten • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • Mevrouw Yung Shin Van Der Sype • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • Monsieur et Madame Guy Viellevigne • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Monsieur Robert Willocx ✝ • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Monsieur et Madame Jacques Zucker • Zita, maison d'art et d'âme
Bozar Circle
Monsieur et Madame Paul Bosmans • Monsieur et Madame Paul De Groote • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck
Bozar Young Circle
Mademoiselle Floriana André • Docteur Amine Benyakoub • Mevrouw Sofie Bouckenooghe • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur Avi Goldstein • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur et Madame Melhan-Gam • Dokter Bram Peeters • Monsieur Lucas Van Molle • Monsieur et Madame Clément et Caroline Vey-Werny • Madame Cory Zhang