Remember to turn down the brightness and mute your phone.
Belgian National Orchestra, Schønwandt & Rana
14 Juni'24
- 20:00
Henry Le Boeufzaal
Antonín Dvořák (1841-1904)
Othello-ouverture, Op. 93, B. 174 (1891-92)
Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791)
Pianoconcerto nr. 20 in d, K. 466 (1785)
- Allegro
- Romanza
- Rondo: Allegro assai
pauze
Antonín Dvořák
Symfonie nr. 6 in D, Op. 60, B. 112 (1880)
- Allegro non tanto
- Adagio
- Scherzo (Furiant): Presto
- Finale: Allegro con spirit
Duur: 2u
De Othello-ouverture is de laatste van drie concertouvertures die de Tsjechische componist Antonín Dvořák begin jaren 1890 schreef. Waar In Nature’s Realm en de Carnival Ouverture de natuur en het leven beschrijven, daar gaat de Othello-ouverture over de liefde. Gebaseerd op Shakespeares tragedie verklankt Dvořák hoe de mens kan ruïneren wat de natuur en het leven hem hebben gegeven. Een duister hoofdthema (Othello) wordt in de expositie naast een groep lyrische neventhema’s geplaatst die symbool staan voor zijn echtgenote Desdemona. Na elkaar in ‘zalige gelukzaligheid’ te hebben omhelsd, verliest de jaloerse Othello in de doorwerking de controle en vermoordt hij zijn vrouw. De ouverture eindigt na een kort moment van introspectie onstuimig met een muzikale verklanking van Othello’s zelfmoord.
De jonge Italiaanse sterpianiste Beatrice Rana brengt vervolgens Mozarts Twintigste pianoconcerto, geschreven in de donkere toonaard van re klein. De eerste beweging van deze ongelofelijk mooie, maar van onheil zwangere compositie, is bijzonder dramatisch. Dezelfde noodlottige sfeer vindt men terug in de Don Giovanni-ouverture en het Requiem – beide eveneens geschreven in de toonaard van re klein. De tweede beweging, een romance, biedt verlichting en laat de wereld terug baden in een lieflijk licht. Met haar extreme dynamieken en een ongelofelijke stuwkracht die naar een stralend einde in re groot leidt, is de laatste beweging bijna Beethoveniaans.
Meer weten? Lees HIER een interview met Beatrice Rana
Anti-Tsjechisch sentiment verhinderde de première van Antonín Dvořáks Zesde symfonie in Wenen, ook al was zij geschreven voor Hans Richter, chef-dirigent van de Wiener Philharmoniker. Groeiend nationalisme had Dvořák in een paar jaar tijd van een geaccultureerde Duitser veranderd in een Tsjech die een te grote concurrentie vormde voor de in Wenen heersende Germaanse cultuur. Na een uiterst succesvolle première in Praag won Dvořáks Zesde symfonie in de rest van Europa echter snel aan populariteit. Velen lieten zich bekoren door de uitgebalanceerde mix tussen het modernisme van Liszt en Wagner, het conservatisme van Brahms en heel wat Tsjechische volkselementen (zoals het gebruik van een Boheemse dans, de furiant, in de derde beweging).
Antonín Dvořák – Othello-ouverture
Othello is het derde deel van een drieluik met ouvertures die Dvořák tussen 1891 en 1892 schreef. Ook al werden deze ouvertures opgevat als drie zelfstandige werken, toch gaat het om een triptiek. Ze zijn thematisch onderling verwant en geven respectievelijk een illustratie van het individuele ontluiken in de natuur (In de natuur, op. 91), van een collectieve opbloei in het feest van het leven (Carnaval, op. 92) en van de liefde - het sentiment dat al te vlug besmet wordt door jaloezie, perfect belichaamd door Shakespeares protagonist. In de Lento inleiding van Othello hoort men opnieuw het thema van de Natuur, dat ook in de twee eerder gecomponeerde ouvertures voorkwam. Het krijgt hier echter een noodlottige wending: de Natuur ligt namelijk aan de basis van de jaloezie die een belangrijke rol speelt doorheen het hele werk. In de inleiding hoort men ook reeds de eerste aanzetten van het thema van Othello dat in definitieve vorm verschijnt bij het begin van het Allegro en dat tegelijk onrustig en beslist is. Het thema van de Natuur repliceert, waarna de liefdesverklaring van Desdemona volgt, vol tederheid en overtuigingskracht. Men herkent hier bepaalde intonaties van het liefdesthema uit Romeo en Julia van Tsjaikovski. De doorwerking, waarin de dramatiek gaandeweg toeneemt, vertrekt vanuit een afwisseling van de tegengestelde thema’s van de twee personages, doorspekt met flarden van het koraal dat reeds in het begin van het werk te horen was en van het steeds fatalistischer wordende thema van de Natuur. Dit transformeert in een stijgende spiraal van de violen. In de coda wordt de gewelddadige kracht van Othello bezegeld. Meedogenloos weerklinkt zijn thema een laatste maal. (Bozararchief, naar André Lischke)
Mozart - Pianoconcerto nr. 20 in d
Mozarts pianoconcerto’s vormen het onbetwistbare hoogtepunt van de ontwikkeling van dit genre in de achttiende, classicistische eeuw. Dit heeft niet alleen te maken met de melodische en harmonische vindingrijkheid van de geniale Mozart, maar vooral met het feit dat hij erin geslaagd is om een concertotype te ontwikkelen waarin het orkest niet als een louter begeleidende partij of als een aflossingspunt voor de solist fungeert, maar waarin de solist en het orkest in hun zelfstandigheid gerespecteerd worden en derhalve als volwaardige partijen kunnen communiceren. Het Pianoconcerto nr. 20 in d uit 1785, biedt reeds in de aanvangsmaten een duidelijke illustratie van Mozarts respect voor de zelfstandigheid van de verschillende concerterende partijen. Het concerto opent met een hoofdthema in de strijkers, dat allesbehalve pianistiek is; concreet leidt dit ertoe dat de piano bij haar intrede het openingsthema niet overneemt, maar daarentegen een nieuw, wél pianistiek thema introduceert. Wanneer daarna het hoofdthema hernomen wordt, krijgt de piano geen solistische maar veeleer een versierende rol toebedeeld.
Typerend voor Mozart is verder ook de toenemende ‘symfonische’ behandeling van het concerto: hij streeft in het concert een grote interne samenhang na. Vooral in de openingsdelen van zijn concerto’s koos Mozart ervoor om op basis van een beperkt aantal thema’s en motieven verscheidene, doch intrinsiek verwante ontwikkelingen en varianten af te leiden.
Het tweede en het derde deel van Mozarts concerto’s zijn in compositorisch opzicht minder complex, dit hypothekeert geenszins de muzikale impact ervan. Zo heeft de Romance een glasheldere ABA-structuur, maar is ze dankzij haar melodieuze eenvoud en haar sterk contrasterende opbouw, één van Mozarts meest aangrijpende composities.
Ook het slotdeel van dit pianoconcerto heeft een opmerkelijke zeggingskracht, niet alleen door toedoen van de virtuoze pianopartij, maar vooral ook door het krachtige spel van de hoorns, de trompetten en de pauken. Daarnaast valt dit slotdeel op door zijn hoogst merkwaardige coda: het Rondo begint in de basistoonaard van het concerto (re-klein), in de laatste 68 maten moduleert Mozart onverwacht naar re-groot. Misschien moet deze wending begrepen worden als een toegeving van Mozart aan het publiek, dat namelijk bij voorkeur een lieto fine (vrolijk einde) hoorde. Hoe dan ook, dit anti-romantische slot van Mozarts Pianoconcerto nr. 20 – in de romantiek streefde men immers eerder sombere dan vrolijke eindes na – heeft niet belet dat in de negentiende eeuw uitgerekend dit werk Mozarts meest geliefde concerto werd. (Bozararchief, Pieter Bergé)
Antonín Dvořák- Symfonie nr. 6 in D
Dvořák begon eind augustus 1880 aan zijn Zesde symfonie en voltooide het werk in oktober van hetzelfde jaar. Het is opgedragen aan Hans Richter die het met enthousiasme ontving - een geste als herinnering aan de erg geslaagde uitvoering van de Slavische Rhapsodie in Wenen met Richter als dirigent.
Het belang van de Zesde schuilt in de verzoening tussen twee grote denkstromingen in Dvořáks oeuvre. Het stuk werd vijf jaar na de Vijfde geschreven, een periode waarin Dvořák zich probeerde te ontdoen van de invloed van Wagner en Liszt. De Zesde symfonie is het beginpunt van een ‘Slavische’ periode die verschillende jaren zou duren en waarin de componist een grote bekendheid zou verwerven, ook al bestaat het risico hem zodoende op te sluiten in een volks particularisme. Uit vrees voor een te grote afhankelijkheid hiervan nam hij gaandeweg ook meer afstand van een oppervlakkig nationalisme. Het opus 60 was op dit punt een verzadigingspunt. Nadien wordt een nieuwe periode ingeluid in zijn klankidioom: het fysieke silhouet van het Tsjechische karakter dreigt te vervagen maar de geest ervan blijft bestaan. Dit levendige en bruisende silhouet vindt men nog terug in de Furiant; de geest ligt in de Tsjechische gevoelssfeer die vaak verbonden wordt met de typische ritmes uit de overige compositiedelen. (Bozararchief)
Beatrice Rana
piano
De Italiaanse sterpianiste Beatrice Rana won in 2013 op 20-jarige leeftijd zowel de Tweede Prijs als de Publieksprijs van de prestigieuze Van Cliburn International Piano Competition. Haar belangrijkste leraars waren Benedetto Lupo (bij wie ze in Monopoli en in Rome studeerde) en Arie Vardi (bij wie ze in Hannover studeerde). Vandaag treedt ze op in zalen zoals Carnegie Hall, de Berliner Philharmonie en de Royal Albert Hall, met ’s werelds bekendste orkesten en dirigenten, waaronder Antonio Pappano, Klaus Mäkelä en Fabio Luisi. Ze heeft een exclusief contract bij het platenlabel Warner Classic, waarvoor ze onder andere Prokofievs Tweede en Tsjaikovski’s Eerste pianoconcerto opnam (2015, Gramaphone Magazine’s Editor Choice); Bachs Goldbergvariaties (2017, Young Artist of the Year Grammaphone Award) en zowel Clara als Robert Schumanns pianoconcerto (2023, met het Chamber Orchestra of Europe onder leiding van Yannick Nézet-Séguin).
Michael Schønwandt
muzikale leiding
Michael Schønwandt zijn relatie met de stad Brussel dateert van in de jaren 1980: hij was toen enkele jaren lang eerste gastdirigent van de Muntschouwburg. In 1990 maakte hij zijn debuut bij het Belgian National Orchestra en na vele concerten als gastdirigent werd hij vorig seizoen benoemd als geassocieerd dirigent van het orkest. Buiten België staat Michael Schønwandt bekend als de man die maar liefst 11 jaar lang aan het roer van het Deens Koninklijk Orkest stond (het orkest van de opera van Kopenhagen). Daarnaast leidde hij ook het Berlijnse Sinfonie-Orchester, de Nederlandse Radio Kamer Filharmonie, de Beethovenhalle Bonn en als chef-dirigent van 2015 tot 2021 de opera van Montpellier. Volgend seizoen dirigeert hij de openingsproductie van de Opéra National de Paris, Falstaff, met Ambrogio Maestri in de titelrol.
Belgian National Orchestra
Het Belgian National Orchestra, dat werd opgericht in 1936, is de geprivilegieerde partner van Bozar. Het orkest staat sinds september 2022 onder leiding van chef-dirigent Antony Hermus, met Roberto González-Monjas als gastdirigent en Michael Schønwandt als geassocieerd dirigent. Het Belgian National Orchestra treedt op met solisten van wereldformaat als Hilary Hahn, Christian Tetzlaff, Thomas Hampson, Aleksandra Kurzak, Leif Ove Andsnes, Víkingur Ólafsson, Sergey Khachatryan en Truls Mørk. Verder investeert het Belgian National Orchestra in de toekomstige generatie luisteraars en deinst het niet terug voor vernieuwende projecten, zoals met pop-rock-artiest Ozark Henry en recent met Stromae voor zijn nieuwe album Multitude. Het Belgian National Orchestra wordt ondersteund door de Belgische federale Tax Shelter, de Nationale Loterij en Casa Kafka Pictures.
Belgian National Orchestra
Konzertmeister
Alexei Moshkov
Eerste viool
Sophie Causanschi ***
Sarah Guiguet *
Nicolas Deharven
Françoise Gilliquet
Philip Handschoewerker
Akika Hayakawa
Serge Stons
Tatiana Vavalina
Paola Aguilo Sagrista
Isabelle Rowland
Paola Carmona
Ekatarina Phillipovic
Tweede viool
Igancio Rodriguez **
Nathalie Lefin *
Marie-Daniëlle Turner*
Mickael Bonnay
Sophie Demoulin
Isabelle Deschamps
Anouk Lapaire
Jacqueline Preys
Ana Spanu
Sophia Obero
Julia Bartoli
Louis Coral
Altviool
Mark Sabbah *
Mihoko Kusama *
Dmitry Ryabinin*
Sophie Destivelle
Katelijne Onsia
Marinela Serban
Silvia Tentori
Edouard Thise
Fred Camacho
Jorge Ramos
Cello
Dmitry Silvian **
Florian Pons
Philippe Lefin
Tine Muylle
Lesya Demkovych
Harm Van Rheeden
Taras Zanchak
Lucia Otero
Contrabas
Ludo Joly *
Svetoslav Dimitriev *
Dan Ishimoto
Miguel Meulders
Gergana Terziyska
Matthieu Garnavault
Fluit
Denis Pierre Gustin **
Jérémie Fèvre *
Hobo
Arnauld Guittet **
Irene Martinez *
Bram Nolf *
Klarinet
Julien Beneteau **
Arai Himawari
Fagot
Bert Helsen **
Simon Vandenbroeck
Hoorn
Michaela Buskova
Bernard Wasnaire *
Jan Van Duffel *
Hanne Melckebeke
Trompet
Leo Wouters ***
Ward Opsteyn *
Trombone
Guido Liveyns ***
Sander Vets
Roel Avonds
Tuba
Dieter Verschuren
Pauken
Nico Schoeters ***
Percussie
Katia Godart *
Koen Maes
Harp
Roberta Brambilla
*** chef de pupitre
** 1° soliste
* soliste
VR 21.06 | 20:00
Fête de la Musique
Ligeti, Swerts & Beethoven
ZA 20.07 | 20:00
Prelude to the Belgian National Day
KEW-winnares Sumi Hwang terug in België
13.09 | 20:00
A Hero’s Life
Strauss & Boris Giltburg speelt Prokofiev
29.09 | 20:00
Enigma Variations
Elgar & Ian Bostridge zingt Britten
Bozar Maecenas
Prince et Princesse de Chimay • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter
Bozar Honorary Patrons
Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt
Bozar Patrons
Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Comte Gabriel Armand • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • Monsieur Tony Bernard • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • De heer en mevrouw Géry Daeninck • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Comte et Comtesse Bernard de Grunne • Madame Nathalie Guiot • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur et Madame Claude Kandyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Baron Andreas de Leenheer ✝ • Monsieur et Madame François Legein • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • De heer en mevrouw Thomas Leysen • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • Madame Luc Mikolajczak • De heer en mevrouw Frank Monstrey • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Jean Pelfrène-Piqueray • Madame Marie-Caroline Plaquet • Madame Lucia Recalde Langarica • Madame Hermine Rédélé-Siegrist • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Madame Gaëlle Siegrist-Mendelssohn • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • De heer en mevrouw Coen Teulings • Messieurs Oliver Toegemann et Bernard Slegten • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • Mevrouw Yung Shin Van Der Sype • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • Monsieur et Madame Guy Viellevigne • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Monsieur Robert Willocx ✝ • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Monsieur et Madame Jacques Zucker • Zita, maison d'art et d'âme
Bozar Circle
Monsieur et Madame Paul Bosmans • Monsieur et Madame Paul De Groote • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck
Bozar Young Circle
Mademoiselle Floriana André • Docteur Amine Benyakoub • Mevrouw Sofie Bouckenooghe • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur Avi Goldstein • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur et Madame Melhan-Gam • Dokter Bram Peeters • Monsieur Lucas Van Molle • Monsieur et Madame Clément et Caroline Vey-Werny • Madame Cory Zhang