Celine Daemen maakt transdisciplinaire kunst: ze zoekt het snijvlak op tussen film, theater, muziek en technologie. Na haar opleiding aan de Toneelacademie Maastricht in 2018 heeft ze een aantal immersieve werken gecreëerd, en met haar laatste worp Songs for a Passerby werd ze in 2023 op de Biënnale van Venetië dus bekroond met de Prijs voor beste immersieve ervaring. Leuk om weten: een jaar eerder had ze met Eurydice op het Geneva International Film Festival ook al de Reflet D’Or voor beste immersieve ervaring in de wacht gesleept. 

Centraal in haar werk staan beschouwingen rond het thema ‘zijn’. Celine Daemen creëert zintuiglijke ervaringen die het publiek uitnodigen de blik naar binnen te richten. Die reis naar binnen brengt hen naar een plek waar persoonlijke associaties ontstaan als antwoord op universele, filosofische vragen. 

Virtual reality is geleidelijk aan uitgegroeid tot een, welja, realiteit in de kunstwereld. Toch blijft het een feit dat de meeste mensen VR nog steeds associëren met videogames en techbedrijven. Waarom dus VR? Wat vond jij er als kunstenaar zo boeiend aan? 

Daemen: “In feite is het allemaal begonnen op de toneelschool, waar ik experimenteerde met het idee van verschillende rollen en personages. Ik besefte al gauw dat er in het klassiek theater een te grote kloof is met het publiek. Ik heb daarom ook nooit het gevoel gehad dat het echt iets voor mij was, en ik ben op zoek gegaan naar manieren waarop ik mensen echt een ervaring kon bieden waar ze zélf deel van uitmaken. Ik ben dus in de eerste plaats geïnteresseerd in immersie – dat is de essentie – en VR is een interessante tool om ermee te experimenteren. Misschien moet je me dan ook maar geen VR-kunstenaar noemen. Mijn werk draait veeleer om die immersie.”  

Hoe immersief is Songs for a Passerby, waarmee je op het Biennale van Venetië de Venice Immersive Grand Prize won? 

Daemen: “Ik noem het een VR-opera, een droomachtige ervaring. Alles speelt zich af in een duister, stedelijk landschap waar een kleine hond je doorheen leidt. Je loopt achter de hond aan – op straat, in de metro – en je komt in verschillende scènes terecht waar je de gedachten van mensen kunt horen. Op een bepaald moment zie je jezelf, met behulp van een aantal 3D-camera’s, in een spiegel. Zo word je een toeschouwer van je eigen lichaam. Je hebt een soort buitenlichamelijke ervaring. Songs for a Passerby is dus veeleer een verkennende dan een interactieve ervaring. Niemand dwingt je ergens naartoe te gaan. Maar als toeschouwer beslis je wel zelf hoe de reis verloopt.” 

Wat inspireert jou wanneer je dit soort droomachtige ervaringen maakt?  

Daemen: “Ik put uit de film. Uit de opera. Uit de muziek ook. De hele sfeer waarin deze film baadt, met inbegrip van het geluid, is beïnvloed door Andrei Tarkovsky. Al zijn de alomtegenwoordige duisternis, wolken en mist ook wel schatplichtig aan Les rendez-vous d’Anna van Chantal Akerman. Ik ben dol op de melancholische sfeer die ze in die film heeft neergezet.” 

Je hebt er de Venice Immersive Grand Prize mee gewonnen. Wat betekent dat voor jou, als kunstenaar? 

Daemen: “We hebben ons collectief Studio Nergens twee jaar geleden opgericht en we hebben daarmee al een aantal grote projecten tot een goed einde gebracht. Nog voor ik die prijs won, dus. Maar het is natuurlijk een grote erkenning van ons werk, en het is fantastisch om een Gouden Leeuw in de lucht te mogen steken. Het maakt het ons ook makkelijker om partners en financiers te overtuigen om met ons in zee te gaan. En ja, we hebben al heel wat projecten voor 2025 en 2026 op de planning staan.” 

Hoe zie je VR evolueren? 

Daemen: “Dat zal sterk afhangen van hoeveel de techindustrie erin investeert. Alleen als zij in de ontwikkeling van de technologie investeren, kunnen wij ons creatieve VR-werk voortzetten. Maar wat ik nu al best boeiend vind, is dat immersieve media het stadium ontgroeid zijn van de VR-headset die je in jouw woonkamer opzet. Ook musea en galerieën maken er inmiddels gebruik van, en dat zorgt voor een ongelooflijke verspreiding. Ik hoop dus echt dat de immersieve kunst in de toekomst nog meer mensen zal bereiken.”