‘Naar de eeuwige vrede’

Ruim tweehonderd jaar geleden al schreef de Duitse Verlichtingsfilosoof Immanuel Kant het essay Naar de eeuwige vrede. Toch speelt dit essay vandaag nog altijd een prominente rol in discussies over oorlog en vrede.
In deze lezing zet Prof. Gertrudis Van de Vijver Kants ideeën over vrede en oorlog uiteen vanuit de drie epistemologische posities – preformationisme, metamorfose en epigenese – die Kant onderscheidt in een poging om de autonomie van de levende organisatie in kaart te brengen. Kant denkt dit vraagstuk consequent politiek door vanuit de vraag welke sociale structuren op een optimale manier de autonomie van eenieder zouden kunnen verzekeren. En dit is voor hem de epigenese: vertrekkende van bepaalde basisstructuren en -disposities, maar met plaats voor historische ontmoetingen, voor contingentie. Van hieruit komt Kant tot het omlijnen van de belangrijkste voorwaarden voor stabiele wereldvrede. Want hoewel Kant de mens van nature als oorlogszuchtig beschouwt is wereldvrede volgens hem niet onmogelijk. Gertrudis Van de Vijver leert ons in welke historische en epistemologische context we dit essay moeten lezen en geeft een aanzet tot hoe we Kants ideeën naar de huidige politieke context kunnen vertalen.

Prof. dr. Gertrudis Van de Vijver is Gewoon Hoogleraar aan de Universiteit Gent. Aan diezelfde universiteit ontving ze in 1988 haar doctoraat voor haar proefschrift over Doelgerichtheid in cybernetica, connectionisme en cognitivisme. Tussen twee epistemologische opties: naturalisme en constructivisme. Haar onderzoek is voornamelijk gericht op de epistemologische implicaties van problemen inzake complexiteit, zelforganisatie en teleologie in de levenswetenschappen, psychologie en cognitie.