7 Feb. '25 → 10 Aug. '25
Bozar, Paleis voor Schone Kunsten, Brussel
Concept en uitvoering: Zeitz Museum of Contemporary Art Africa (Zeitz MOCAA)
Curatoren: Koyo Kouoh en Tandazani Dhlakama
Aangepast voor Bozar in samenwerking met Zoë Gray, Anne Judong en Maïté Smeyers
In When We See Us: een eeuw pan-Afrikaanse figuratieve schilderkunst presenteert Bozar een caleidoscoop van zwarte figuratieve schilderkunst van de afgelopen honderd jaar, bekeken door de lens van vreugde. De tentoonstelling werd oorspronkelijk geproduceerd door het Zeitz Museum of Contemporary Art Africa (Kaapstad). Ze verzamelt meer dan 150 schilderijen van ongeveer 120 kunstenaars van over de hele wereld, waarvan de meeste voor het eerst in België te zien zijn. Deze tentoonstelling - die de zelfrepresentatie van zwarten vastlegt - richt zich op de kracht en de politieke dimensie van 'Black joy'.
When We See Us is de grootste tentoonstelling en het grootste publicatieproject over zwarte zelfrepresentatie ooit.
Geïnspireerd door Ava DuVernay's serie When They See Us (2019) op Netflix, weerspiegelt de titel van de tentoonstelling ‘When We See Us’ de pan-Afrikaanse zelfrepresentatie. In deze miniserie onderzoekt de Afro-Amerikaanse regisseur hoe zwarte tieners onterecht gezien worden als potentiële criminelen. De omslag van 'They' (zij) naar 'We' (wij) duidt op een omkering van perspectief, waardoor er ruimte komt voor de eigen invalshoek. De visie van de kunstenaars staat centraal en laat zien hoe het leven van zwarte mensen steeds op een vlakke, valse en vervormde manier door anderen wordt weergegeven.
When We See Us richt de schijnwerpers op de 'kracht van vreugde' en ontmantelt stereotype voorstellingen van racisme, geweld of crisissen. De tentoonstelling biedt kijkers een fris perspectief dat feestelijk, levendig en waardig is.
"Deze tentoonstelling weigert pijn en onrecht op de voorgrond te plaatsen, en herinnert ons eraan dat de zwarte ervaring ook door de lens van vreugde kan worden gezien”, zeggen Koyo Kouoh en Tandazani Dhlakama, curatoren van de tentoonstelling. "De tentoonstelling draagt bij tot het kritisch discours over Afrikaanse en zwarte bevrijdings-, intellectuele en filosofische bewegingen. When We See Us viert hoe kunstenaars uit Afrika en de diaspora ervaringen van personen van Afrikaanse afkomst hebben verbeeld, gepositioneerd, herdacht en bevestigd."
De tentoonstelling legt het zwarte zelfbeeld en de zelfempowerment van zwarte kunstenaars vast die, na eeuwen van witte dominantie over de kunstcanon, hun eigen kunstgeschiedenis schrijven.
'Black joy' in zes hoofdstukken
De honderdvijfenvijftig tentoongestelde kunstwerken zijn niet chronologisch gerangschikt, en de werken zijn evenmin gegroepeerd volgens het land van herkomst of verblijf van de kunstenaar. De werken zijn samengebracht in zes hoofdstukken: Het alledaagse, Rust, Triomf en emancipatie, Sensualiteit, Spiritualiteit, Vreugde en feest. Door deze thema's biedt de tentoonstelling een rijke, genuanceerde kijk op het zwarte leven en denken, waarbij de nadruk ligt op de veerkracht, essentie en politieke lading van 'Black joy'. Ze belicht relaties tussen kunstenaars en kunstwerken over geografische gebieden en generaties heen. De tentoonstelling biedt op deze manier een dieper begrip van de complexe en ondervertegenwoordigde genealogie die geworteld is in Afrikaanse en zwarte moderniteiten. When We See Us moedigt discussie aan over zwarte bevrijdings- en intellectuele bewegingen en viert ervaringen uit Afrika en de Afrikaanse diaspora die bijdragen aan de kunsthistorische canon.
When We See Us is het resultaat van uitgebreid onderzoek uitgevoerd door Koyo Kouoh, uitvoerend directeur en hoofdcurator bij Zeitz MOCAA, Kaapstad, en haar team. 's Werelds grootste museum voor Afrikaanse hedendaagse kunst presenteerde het uitgebreide overzicht van november 2022 tot september 2023.
When We See Us beslaat het grootste tentoonstellingscircuit van Bozar. Net als bij Zeitz MOCAA is het ontwerp van de tentoonstelling en de ruimtelijke vertaling van Wolff Architects in Kaapstad. De Zuid-Afrikaanse componist en geluidskunstenaar Neo Muyanga heeft een soundscape gecreëerd met muziek uit de hele wereld als reactie op de kunstwerken binnen elk thema van de tentoonstelling.
De tentoonstelling bevat ook een grafische tijdlijn - van de Haïtiaanse revolutie tot Black Lives Matter - die inzicht geeft in het gezamenlijk en raadplegend onderzoeksproces van de tentoonstelling. Ze helpt bezoekers beter te begrijpen hoe literatuur, festivals, politieke gebeurtenissen en andere belangrijke momenten hebben bijgedragen aan de manier waarop Afrikanen en de Afrikaanse diaspora zichzelf vandaag de dag zien. Bezoekers worden ook uitgenodigd om de vele publicaties ter inzage in te kijken. Deze boeken, variërend van monografieën, tentoonstellingscatalogi, kritische theorie en verzamelwerken, zijn belangrijke geschriften die de canon van de zwarte kunstgeschiedenis hebben gevormd.
De publicatie 'When We See Us: A Century of Black Figuration in Painting' van Koyo Kouoh is uitgegeven door Thames & Hudson en Zeitz MOCAA.
Op 3 maart verschijnt een gratis podcast met interviews van de curatoren.
De Bloomberg Connects app en de bezoekersgids bieden een verhalende context voor de werken. De app wordt voor het eerst in België gelanceerd door Bozar.
Bij de tentoonstelling hoort een dynamisch programma met concerten, lezingen en debatten, Sofa Sessions, de All Over the P(a)lace nocturne, rondleidingen, filmvertoningen (in de nieuwe bioscoopzaal De 23), optredens en zelfs videogames (in de speciale Bozar Arcade ruimte).
Een paar cijfers:
- 155 werken
- 52 uitleners uit 17 landen en 5 continenten (Afrika, Noord-Amerika, Latijns-Amerika, Europa, Midden-Oosten)
- 118 kunstenaars (van verschillende nationaliteiten, allemaal Afrikaans of van Afrikaanse afkomst of uit de Afrikaanse diaspora)
- 100 jaar creatie (de oudste kunstenaar, Clementine Hunter, werd geboren in 1886, de jongste kunstenaar, Zandile Tshabalala, werd geboren in 1999). Het oudste werk dateert uit de jaren 1930, het meest recente uit 2023.
Deze tentoonstelling is bedacht en georganiseerd door Zeitz Museum of Contemporary Art Africa (MOCAA) in Kaapstad.
When We See Us wordt gepresenteerd in Bozar onder de bescherming van Hare Majesteit de Koningin.
Steun: Belgische Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel & Ontwikkelingssamenwerking; FABA; Britse Ambassade in België; Universiteitsbibliotheek VUB; MUNTPUNT; Espace Césaire; bibliotheek van het CEC, gespecialiseerd in hedendaagse Afrikaanse en Caraïbische culturen; galerij NOMAD en de kunstenaarsresidentie PIC/MOL.
When We See Us is een reizende tentoonstelling langs de volgende locaties:
- Zeitz MOCAA, Kaapstad: 20 nov. 2022 - 03 sept. 2023
- Kunstmuseum Basel: 25 mei - 29 nov. 2024
- Bozar, Paleis voor Schone Kunsten, Brussel: 07 feb. - 10 aug. 2025
- Liljevalchs Konsthal, Stockholm: 9 okt. 2025 - 30 aug. 2026
De tentoonstelling toont werken van:
Nina Chanel Abney, Olusegun Adejumo, Tunji Adeniyi-Jones, Maxwell Alexandre, Tiffany Alfonseca, Benny Andrews, Cornelius Annor, Gideon Appah, Michael Armitage, Johnny Arts, Malang Badji, Firelei Báez, Romare Bearden, Gerard Bhengu, Wilson Bigaud, Amoako Boafo, Margaret Taylor Burroughs, Dominic Chambers, Chéri Chérin, Kudzanai Chiurai, Beauford Delaney, Elladj Lincy Deloumeaux, Aboubacar Diané, Aaron Douglas, Gervais Emmanuel Ducasse, Edouard Duval-Carrié, Ibrahim El-Salahi, Ben Enwonwu, Esiri Erheriene-Essi, Scherezade García, Ablade Glover, Gherdai Hassell, Barkley L. Hendricks, Clementine Hunter, Kudzanai-Violet Hwami, Gavin Jantjes, William H. Johnson, Kangudia, Ibrahima Kébé, Joy Labinjo, Wifredo Lam, YoYo Lander, Akinola Lasekan, Jacob Lawrence, Petson Lombe, Sahara Longe, Danielle McKinney, Mustafa Maluka, Marvelous Mangena, Arjan Martins, Wangari Mathenge, Neo Matloga, Luis Meque, Roméo Mivekannin, Sungi Mlengeya, Moké, Meleko Mokgosi, Richard Mudariki, Geoffrey Mukasa, Cinthia Sifa Mulanga, Lavar Munroe, Ian Mwesiga, Cassi Namoda, Eric Ndlovu, Chemu Ng'ok, Malangatana Ngwenya, Nicholous Njau, Thenjiwe Niki Nkosi, Eria Nsubuga 'Sane', Nestor Vuza Ntoko, Boris Nzebo, Antoine Obin, Télémaque Obin, Toyin Ojih Odutola, Chris Ofili, Augustin Okoye, Kambui Olujimi, Eniwaye Oluwaseyi, Bruce Onobrakpeya, Richard Onyango, Marc Padeu, Zéh Palito, Emma Pap', George Pemba, Naudline Pierre, Prosper Pierre-Louis, Horace Pippin, María Magdalena Campos Pons, Otis Kwame Kye Quaicoe, Chéri Samba, Kingsley Sambo, Cinga Samson, Mmapula Mmakgoba Helen Sebidi, Gerard Sekoto, Tschabalala Self, Amy Sherald, Devan Shimoyama, Monsengo Shula, Alex Shyngle, Sthembiso Sibisi, Ancent Soi, Olivier Souffrant, Moustapha Souley, Pamela Phatsimo Sunstrum, Nirit Takele, Matundu Tanda, Henry Taylor, Mickalene Thomas, Bob Thompson, Edward Saidi Tingatinga, Katlego Tlabela, Cyprien Tokoudagba, Zandile Tshabalala, Sane Wadu, Charles White, Kehinde Wiley, Richard Witikani, Lynette Yiadom-Boakye
