Remember to turn down the brightness and mute your phone.
Tetzlaff Quartett
24 Apr.'24
- 20:00
Henry Le Boeufzaal
Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847)
Strijkkwartet nr. 2, op. 13 (1827)
- Adagio – Allegro vivace
- Adagio non lento
- Intermezzo: Allegretto con moto – Allegro di molto
- Presto agitato
Jean Sibelius (1865-1957)
Strijkkwartet, op. 56, "Voces intimae" (1909)
- Andante – Allegro molto moderato
- Vivace
- Adagio di molto
- Allegretto (ma pesante)
- Allegro (ma pesante)
Duur: +/- 1u15
Felix Mendelssohn-Bartholdy - Strijkkwartet in a-klein
Mendelssohn was van kindsbeen af tot de kamermuziek aangetrokken. In zijn jeugd zijn Mozart, Haydn en Cherubini, die veel in Duitsland werd gespeeld, onmiskenbaar zijn belangrijkste voorbeelden. Mendelssohn bewonderde evenwel in de eerste plaats Beethoven en zijn enorme erfenis, die dan ook aan de basis ligt van het Kwartet in a-klein, op. 13. Op Pinksteren 1827 verneemt de jonge, achttienjarige componist te Potsdam Beethovens overlijden, waarop hij het lied Ist es Wahr, op. 9 nr. 1 componeert. In de zomer van datzelfde jaar werkt hij een volledig kwartet uit, waarbij hij dit lied in het thematische materiaal verwerkt. Mendelssohn werkt het stuk af op 27 oktober. Het wordt in 1830 in Leipzig gepubliceerd en in 1832 gecreëerd, eerst in Parijs en dan in Berlijn.
Het strijkkwartet bestaat uit vier bewegingen. De eerste vangt aan met een trage inleiding (Adagio) in majeur met een motief dat het statige, dalende Lebewohl-motief uit Beethovens Pianosonate nr. 26 Les Adieux, op. 81 in herinnering brengt. Dit motief zal doorheen het ganse deel tussen de regels aanwezig zijn en alle andere thema’s zijn ermee verwant. De korte beginsectie sluit af met het vragende Ist es Wahr-motief, dat eveneens uit drie noten bestaat (lang, kort, lang) en een belangrijke rol speelt in Mendelssohns gebruik van motieven als eenmakend principe. Na een lange triller in de altviool barst het Allegro los: een compact dissonant polyfoon weefsel met opmerkelijke nuancecontrasten ontvouwt zich. De trage inleiding, gevolgd door een stortvloed aan zestiende noten en een gepunte lyrische passage doen denken aan de opening van Beethovens Vijftiende strijkkwartet, op. 132.
Beweging twee, Adagio non lento, heeft een bijzondere vorm: het begint met een edel cantabile lied, dat dicht aanleunt bij het inleidende Adagio. Wanneer dit lied is voorgesteld, wordt het gevolgd door een sterk chromatisch en pijnlijk fugato, dat na een grote klim uitmondt in een dramatisch recitatief in de eerste viool. Een ingekorte reëxpositie van het fugato, die getuigt van een verbazingwekkend contrapuntisch meesterschap en van een grote expressieve intensiteit, leidt naar de coda.
Het derde deel, Intermezzo, heeft een karakter dat reeds Brahms aankondigt. Het eerste stuk is een eenvoudige melodie, die vergezeld wordt van pizzicati die de gitaar nabootsen. Het centrale trio in A-groot laat – in een delicaat pianissimo in zestienden – lichte en luchtige kleuren horen die naar de toekomstige Mendelssohn van Sommernachtstraum verwijzen. Het einde van het deel combineert op geslaagde wijze het lied en het motief van het trio in zestienden.
De Finale, een uitermate complex deel, is ongetwijfeld een van de mooiste die door de jonge Mendelssohn werd geschreven. Onder het verbrokkelde oppervlak gaat een heel samenhangende structuur schuil. Het verwijst zonder twijfel ook naar de finale van Beethovens Negende symfonie, omdat het eveneens thema’s van vorige delen opnieuw oprakelt en een recitatief voegt tussen het normale verloop van de thematische ontwikkelingen. Zo duikt het Adagio waarmee het kwartet begon opnieuw op, waarmee de componist rond de bewegingen in mineur een begin en slot in majeur knoopt. Mendelssohn zorgt voor een bijna cyclische eenwording van het werk door de verwantschap tussen de verschillende thema’s van het kwartet en de conclusie die de inleiding citeert.
(Naar Bozararchief)
Sibelius – Strijkkwartet in re klein, voces intimae
Sibelius was in zijn jeugd een getalenteerd violist en droomde van een carrière als virtuoos. Door een relatief late start als muzikant moest hij deze aspiratie echter opbergen en wijdde hij zich volledig aan het componeren. Hoewel Sibelius tijdens zijn studentenjaren overvloedig kamermuziek schreef, verwierf hij vooral bekendheid met symfonisch werk. Hij blonk zowel uit in de programmatische muziek (zoals de En Saga en Lemminkäinen suite) als in symfonieën (waarvan hij er zeven schreef). Tussen de Derde en Vierde symfonie in schreef hij tijdens 1908-09 het Strijkkwartet in re klein, dat de mysterieuze titel Voces intimae meekreeg - het enige kwartet dat Sibelius componeerde tijdens zijn artistieke maturiteit.
Voces intimae betekent zoveel als “intieme stemmen” en prijkt in het manuscript boven een akkoord dat driemaal herhaald wordt in de derde beweging. Sibelius was steeds spaarzaam met commentaren over eigen werk. Toch liet hij zich kort uit over het strijkkwartet in een brief aan zijn vrouw: “Het werd iets prachtigs. Het soort ding dat een glimlach op je lippen brengt in het uur van de dood. Ik zal niet meer zeggen.” Hoewel het werk niet programmatisch is van aard, dacht Sibelius mogelijk ook aan zijn eigen dood. Hij leed tijdens de ontstaansjaren aan keelkanker, waarvoor hij succesvol werd geopereerd.
Het werk bestaat uit vijf delen, met een langzaam middendeel als emotionele kern. Hierrond draaien twee scherzi (bewegingen twee en vier) en twee allegro’s (bewegingen één en vijf). Het strijkkwartet vangt aan met een ingetogen, verstilde dialoog tussen de viool en cello. Hierop valt de rest van het kwartet in en wordt de opwaartse beweging van de cello verdergezet. Het gebruik van homoritmie, waarbij de verschillende stemmen in dezelfde ritmes bewegen, is opvallend. Een motief van een stijgende secunde en dalende kwart ligt zowel ten grondslag aan de passionele openingsbeweging als aan het tweede deel: een snel, springerig scherzo. Sibelius werkt het motivisch materiaal uit met tremolo’s gespeeld door het ganse kwartet. Korte stiltes doorspekken het scherzo. In de derde beweging contrasteert Sibelius twee thema’s, één in mineur en één in majeur, die hij op meesterlijke wijze uitwerkt tot een aangrijpende elegie. Een stampend tweede scherzo wordt geleidelijk aan sierlijker. In de finale lossen de ideeën op in een wilde, versnellende toccata.
Tetzlaff Quartet
Hun gedeelde passie voor kamermuziek bracht Christian en Tanja Tetzlaff ertoe om in 1994 samen met Hanna Weinmeister en Elisabeth Kufferath een strijkkwartet te vormen - het Tetzlaff Quartet was geboren. Sindsdien heeft dit ensemble zich ontwikkeld tot een van de meest gevraagde kwartetten van hun generatie. Hun concerten brengen het Tetzlaff Quartett naar alle belangrijke zalen in Duitsland, maar ook naar Frankrijk, Italië, België, Groot-Brittannië, Zwitserland en de VS. Het ensemble is thuis op de grote internationale podia zoals de Cité de la Musique in Parijs, Wigmore Hall Londen, Bozar in Brussel, de Wiener Musikverein en het Concertgebouw Amsterdam. Het ensemble is een graag geziene gast op gerenommeerde festivals als de Berliner Festwochen en de Heidelberger Frühling. In 2010 verscheen de eerste CD met kwartetten van Schönberg en Sibelius op het CAvi label; in 2013 volgde een opname met werken van Berg en Mendelssohn, bekroond met de "Diapason d'Or". In 2017 verscheen een cd met werken van Haydn en Schubert op het label Ondine, en recenter in 2020 een opname van twee late strijkkwartetten van Beethoven.
Christian Tetzlaff
viool
Christian Tetzlaff is zowel thuis in het repertoire van de klassieke en romantische muziek als in dat van de 20e eeuw en heeft met zijn interpretaties van de grote vioolconcerten de lat hoog gelegd. Als solist en kamermusicus geeft hij regelmatig gastoptredens in alle internationale muziekmetropolen. Hij bespeelt een viool van Peter Greiner.
Elisabeth Kufferath
viool
Sinds 2009 heeft ze een professoraat voor viool aan de Universiteit voor Muziek en Drama in Hannover. Ze is een veelgevraagd kamermuziekpartner en zet zich in voor hedendaagse muziek (premières van o.a. Manfred Trojahn en Elliott Carter). Ze bespeelt een viool van Peter Greiner.
Hanna Weinmeister
altviool
Sinds 1998 is ze aangesteld als eerste concertmeester van het Zürich Opera Orchestra. Ze bespeelt een altviool van Peter Greiner.
Tanja Tetzlaff
cello
Tanja Tetzlaff treedt op als solist en kamermusicus in heel Europa en in de VS, Australië en Japan en is regelmatig te gast op internationale festivals. Ze bespeelt een violoncello van Giovanni Battista Guadagnini uit 1776.
Bozar Maecenas
Prince et Princesse de Chimay • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter
Bozar Honorary Patrons
Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt
Bozar Patrons
Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • Monsieur Tony Bernard • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • De heer en mevrouw Géry Daeninck • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Comte et Comtesse Bernard de Grunne • Madame Nathalie Guiot • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur et Madame Claude Kandyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Baron Andreas de Leenheer ✝ • Monsieur et Madame François Legein • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • De heer en mevrouw Thomas Leysen • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • Madame Luc Mikolajczak • De heer en mevrouw Frank Monstrey • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Jean Pelfrène-Piqueray • Madame Marie-Caroline Plaquet • Madame Lucia Recalde Langarica • Madame Hermine Rédélé-Siegrist • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Madame Gaëlle Siegrist-Mendelssohn • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • De heer en mevrouw Coen Teulings • Messieurs Oliver Toegemann et Bernard Slegten • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • Mevrouw Yung Shin Van Der Sype • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • Monsieur et Madame Guy Viellevigne • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Monsieur Robert Willocx ✝ • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Monsieur et Madame Jacques Zucker • Zita, maison d'art et d'âme
Bozar Circle
Monsieur et Madame Paul Bosmans • Monsieur et Madame Paul De Groote • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck
Bozar Young Circle
Mademoiselle Floriana André • Docteur Amine Benyakoub • Mevrouw Sofie Bouckenooghe • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Rodolphe • Dulait Monsieur Avi Goldstein • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur et Madame Melhan-Gam • Dokter Bram Peeters • Monsieur Lucas Van Molle • Monsieur et Madame Clément et Caroline Vey-Werny • Mademoiselle Cory Zhang