Roomful of Teeth

Caroline Shaw (°1982)
The Isle

Partita for 8 Voices
I. Allemande
II. Sarabande
III. Courante
IV. Passacaglia

William Brittelle (°1977)
Psychedelics
I. Deep Blue (You Beat Me)
II. I am the Watchtower
III. My Apothecary Light

The Isle - Caroline Shaw

Ariel:
Come unto these yellow sands,
And then take hands:
Curtsied when you have, and kissed
The wild waves whist,
Foot it featly here, and there, and sweet sprites bear
the burden.
[Burden dispersedly, within]
Hark, hark, bow wow: the watchdogs bark, bow wow.
[Burden dispersedly, within]
Hark, hark, I hear, the strain of strutting Chanticleer
Cry cock-a-diddle-dow.
Full fathom five thy father lies,
Of his bones are coral made:
Those are pearls that were his eyes,
Nothing of him that doth fade,
But doth suffer a sea change
Into something rich and strange:
Sea nymphs hourly ring his knell.
[Burden: ding dong.]
Hark now I hear them, ding dong bell. 

Caliban:
Be not afeard. The isle is full of noises,
Sounds and sweet airs that give delight and hurt not.
Sometimes a thousand twangling instruments
Will hum about mine ears, and sometimes voices
That, if I then had waked after long sleep,
Will make me sleep again; and then, in dreaming,
The clouds methought would open, and show riches
Ready to drop upon me, that when I waked
I cried to dream again.

Prospero:
You elves of hills, brooks, standing lakes, and groves,
And you that on the sands with printless foot
Do chase the ebbing Neptune, and do fly him
When he comes back; you demi-puppets that
By moonshine do the green sour ringlets make,
Whereof the ewe not bites; and you whose pastime
Is to make midnight mushrumps, that rejoice
To hear the solemn curfew; by whose aid,
Weak masters though you be, I have bedimmed
The noontide sun, called forth the mutinous windsThe noontide sun, called forth the mutinous winds,
And ’twixt the green sea and the azured vault
Set roaring war; to the dread rattling thunder
Have I given fire, and rifted Jove’s stout oak
With his own bolt; the strong-based promontory
Have I made shake, and by the spurs plucked up
The pine and cedar; graves at my command
Have waked their sleepers, oped, and let ’em forth
By my so potent art. But this rough magic
I here abjure, and when I have required
Some heavenly music, which even now I do,
To work mine end upon their senses that
This airy charm is for, I’ll break my staff,
Bury it certain fathoms in the earth,
And deeper than did ever plummet sound
I’ll drown my book.
(Solemn music)

Partita for 8 Voices - Caroline Shaw

[vocalise]

Psychedelics - William Britelle

I. Deep Blue (You Beat Me)

Beneath the pandemonium twilight
lay pink poison thoughts with the hashtag #odeath.

Carried in on a white horse, shown on the zoom cam, rain on the dome.
And in the corridor: bastions of light.

Deep Blue, you beat me.
All the things I’ve gathered are stuck outside the door.

Nothing is a dream in this world, nothing is a dream.

There’s a crack in the dome where the light comes in.

We don’t stand a chance…

II. I am the Watchtower

I am the watchtower I watch for dogs…

I am the Yeti speaking in tones.
Xochietl just ate 13 blue popsicles. She is just a runaway.
Oh Labyrinth, she’s the pride of the Aztecs!

The Yeti is a poltergeist.

I am the watchtower I watch for dogs…

III. My Apothecary Light

I drive into the blackness like in Philip K Dick
and dream the dreams of Mark Sandman
and wear the jeans of Jean Valjean…

Death is a strange bird and I am a Pontiac.
I’ve been branded by seagulls and now you’ve been warned.

There was snow on the beach but it wasn’t love.
Endless desire is the only cure for pain.

Crush Reebok!

In my apothecary light…

A single star casts blame on the earth, its light begs karmic reprimand.
The final Fear is psychedelic like a bird in a plane stray from the flock

Sugarbits, transmogrify me!

So everything is quiet, everything is clean.

The carnage has clear intentions

To all who have been blinded in one eye,

I present to you: the Desert!

Essay: Caroline Shaw viert oud en nieuw

Made in Greenville 

Greenville is verre van de grootste stad van North Carolina (VS), laat staan een bedrijvig nest van creativiteit, maar Caroline Shaw (°1982) kon er van kindsbeen af haar creatief ei kwijt. Haar moeder, vioollerares en zangeres, speelt daarin een grote rol en plaatst de vingers van haar dochter al snel op de hals van een viool. Shaw zingt in lokale koren en wordt zo verliefd op polyfone muziek, met Josquin Desprez als posterboy. “Er gaat nog steeds niets boven zingen samen met andere mensen. Het is een gevoel dat ik me voor de geest haal als ik muziek schrijf.” Haar ontmoetingen met oude muziek worden krachtige herinneringen. Zo zette ze met Cant voi l’aube een tekst toegewezen aan de 12e-eeuwse trouvère Gace Brulé op muziek. Het werd een traditionele aubade of ochtendlied in een modern jasje (lees: peignoir). Bijna of het had de titel Walk of Shame gekregen, geeft Shaw toe. 

Rond haar tiende schrijft Shaw haar eerste werkjes; imitaties van Brahms’ en Mozarts kamermuziek. Dertig jaar later barsten haar gepubliceerde strijkkwartetten van originaliteit, maar voelen ze met momenten even vertrouwd aan als die van de grote romantici. Voor Blueprint  ontleedde ze het harmonisch grondplan van het Zesde Strijkkwartet van Beethoven. Of ze nu Beethoven als blauwdruk gebruikt of een 12e-eeuwse tekst als wit blad, Shaw gaat steeds in de harmonieën op zoek naar ontroering. Sinds The Evergreen (30.9 met Kamus Quartet) uit 2020 laat ze bewust op een trager tempo dan in vroeger werk het ene akkoord in het andere overgaan. Deze aanpak leidde een nieuw hoofdstuk in voor de componiste. Misschien zullen toekomstige musicologen wel spreken over Shaws overgang van een oranje naar een groene fase, knipogend naar het album Orange en haar compositie Thousandth Orange. Als met speelgoedblokjes zoekt ze een gemeenschappelijke noot in een reeks akkoorden, soms is die het fundament (grondtoon), soms een versiering (septiem) of een contrast (dissonant). Doorheen de vier delen van het filmische The Evergreen begeleiden akkoordsequenties Shaw op haar wandelingen. “Als ik mijn boswandeling zou noteren in muziek, wat zou ik dan willen horen? Wat zou de soundtrack zijn?” Het eerste deel Moss komt geleidelijk aan op gang met fragiele noten die aan kracht toenemen tot een samenklank. Het kwartet krijgt vorm. Het bospad wordt zichtbaar. Slome, meeslepende glissandi in Stem voegen zich samen tot een donderslag waarna de druppels in Water met willigkeurige pizzicato’s uit de lucht komen gevallen. Root is een schoolvoorbeeld van Shaws manier om drieklanken uit te rekken tot complexere akkoorden en ze terug te laten krimpen tot de basis, de kernklank. 

Het verleden is nooit veraf. Entr’acte kwam tot stand nadat Shaw Haydns Strijkkwartet Op. 77 No. 2 had horen spelen. Haar werk uit 2011 is gestructureerd als een menuet en trio, voortbordurend op die klassieke vorm, maar gaat nog een stap verder. “Ik hou van de manier waarop sommige muziek (zoals de menuetten van Op. 77) je plotseling meeneemt naar de andere kant van de spiegel van Alice, in een soort absurde, subtiele, Technicolor-overgang.” Het Belgian National Orchestra speelt de versie voor strijkersorkest van Entr’acte. 

Shaw vindt haar stem bij Roomful of Teeth 

Tijdens haar vioolstudies aan Yale University, bleef Shaw op zoek naar haar eigen geluid. Letterlijk zelfs: hoe kan ze haar altstem inzetten in oude én moderne muziek. In 2009 doet ze daarom auditie bij Roomful of Teeth, een pas opgericht achtstemmig ensemble dat via andere mogelijkheden van de stem breder wil gaan dan de Europese klassieke zangtraditie. Shaw wordt toegelaten en verbaast zich over de open-mindedness van haar collega’s. Ze gaan in de leer bij onder meer keelzangers, jodelaars, Broadwaysterren, Georgische en Sardinische volkszangers en Death Metal frontmannen. Door enkel opdrachten uit te schrijven aan hedendaagse componisten, bouwen ze bovendien aan een uniek repertoire. Shaw zag haar kans en schrijft – verspreid over drie zomers tussen 2009 en 2011 – de vier delen van Partita for 8 Voices. 

Partita for 8 Voices 

Zang, gefluister, gemurmel, gezucht en spoken word dansen zich een weg in Partita for 8 Voices (21.11 met Roomful of Teeth). De eerste drie delen zijn vernoemd naar een barokdans – allemande, sarabande en courante – terwijl het laatste deel de naam van de barokke variatievorm passacaglia draagt. Shaw leent niet alleen de titels maar ook enkele kenmerken van die dansen en knipoogt zo naar de danssuites van Bach. Net zoals Bach opent Shaw haar suite met de Allemande in 4/4. Het kort-kort-lang motief dat typisch is voor deze dans vertaalt zich in de tekst “to the side” in een gepingpong tussen de zangers. De puur vocale muziek evolueert in een kakofonisch gesprek om dan een halt toegeroepen te worden door één simpel akkoord, alsof je het rumoer op Times Square in een vingerknip zou kunnen pauzeren. In baroksuites wordt een allemande doorgaans gevolgd door een courante, maar Shaw kiest voor een Sarabande in de typische 3/4 maatsoort om zo een zachte buffer voor de intensieve Courante te hebben. De intieme, woordloze dialoog tussen twee sets van vier stemmen komt in een B-sectie zonder metrum terecht tot ze met een fortissimo en Georgische buikzangtechnieken op een hoge la uitkomen. Net zoals in de barok legt Shaw de nadruk op de tweede tel in iedere maat. De Courante wordt ingeleid door gezucht en keelzang geïnspireerd op de Inuittraditie in tenor- en baspartij. Een zoetgevooisde, geneuriede versie van de hymne The Shining Shore overstemt de mannenstemmen slechts tijdelijk. De Passacaglia zet de veelzijdigheid van Roomful of Teeth nog maar eens in de verf: driemaal wordt dezelfde akkoordenreeks gezongen, driemaal in een andere zangstijl. De hoge stemmen nemen de melodie voor hun rekening, de lage gaan over in overtoonzang. Daaarna weerklinkt een tekst van Sol LeWitt in een gekabbel van gesproken stemmen, verandert die met een grote kreun in een feestelijk gejammer, en verdwijnt dan in een laatste stilte met het metaalachtige gerinkel van keelzang. 

Al in Allemande presenteert Shaw de tekstbronnen en vocale technieken die later de revue zullen passeren. In Partita combineert ze eigen tekstmateriaal met dansaanwijzingen (“to the side”), poëzie van T.S. Eliot (“the detail of the pattern is movement”) en instructies uit het conceptuele werk Wall Drawing 305 van Sol LeWitt (“twelve lines from the midpoint of each of the sides”). Ze benadert oude muziek – de danssuite - met inspiratie uit haar eigen leefwereld en liefde voor klassieke muziek, eerder dan de rebelse wil om die te deconstrueren. Het is misschien dankzij die ingesteldheid – en uiteraard dankzij de buitengewone muziek – dat Shaw in 2013 de Pulitzer Price voor muziek won. Op 30-jarige leeftijd was ze de jongste componist ooit en slechts de vijfde vrouw die de prijs won. Ze diende haar werk in om de aandacht op Roomful of Teeth te vestigen, dat het moeilijk had met shows te boeken, maar lanceerde zo haar eigen carrière als componist. Op dat moment lag haar focus nochtans op viool, was ze bij het grote publiek onbekend en had ze nog geen PhD aan een gevestigde universiteit. Het bleken geen tegenargumenten voor de jury die hun keuze verduidelijkte met: “Ze schakelt zo snel en zo gemakkelijk, terwijl elke wending zo onverwacht en zo vol vreugde is. Het gebeurt op zo'n overtuigende en samenhangende manier dat je nooit zou kunnen twijfelen aan haar gevoel voor architectuur en voorbedachte rade." 

Percussie op bloempotten, Schubert en steeldrums 

Toch schreef Shaw al voor haar Pulitzer Price composities voor andere ensembles. Het percussiekwartet Sõ Percussion mag zich als een van haar eerste ‘klanten’ rekenen dankzij Taxidermy uit 2012 waarin zelfs bloempotten bespeeld worden.  

“Er is iets bijzonder aan So Percussion, hun houding en hun eigenzinnige, zorgvuldige relatie tot wat ze doen, en hun bereidheid om gewoon bloempotten te spelen.”  

Bij Bozar (op 26 november) presenteren ze hun jongste album Rectangles and Circumstance en een selectie uit hun Grammy Award-winnende Let the Soil Play Its Simple Part. In het schrijfproces delen de muzikanten de verantwoordelijkheden: Shaw selecteert of schrijft een tekst, het kwartet doet hetzelfde. Shaw levert akkoorden of een melodie aan, het kwartet de percussiepartij, of vice versa. Het zal je wel opvallen, Rectangles leunt meer aan bij popmuziek dan bij klassiek, meer bij Laura Marling dan bij Monteverdi. De aantrekkingskracht van de tien songs schuilt in de gelaagdheid en het onverwachtse. Het ene moment laat je je aandacht rusten op de vertrouwde stem(men) van Shaw, het andere moment op de bassynths of instrumentale samples. To Music is een interpretatie – zeg maar cover – van Schuberts lied An die Musik, inclusief steeldrum! Afsluiten met een gedurfde ode aan een klassieke meester die met zijn lied dan weer een ode schreef aan muziek? De cirkel is rond. 

Een bibliotheek en een kruisiging 

Caroline Shaw maakt een derde en laatste stop bij Bozar aan de zijde van Gabriel Kahane, een Amerikaanse songwriter die eveneens de lijntjes tussen klassiek en pop het liefst uitgomt (op 12 maart). Hun muzikale vriendschap bracht hen tot de liedcyclus Hexagons, geïnspireerd op Jorge Luis Borges’ De bibliotheek van Babel, het raadselachtige verhaal uit 1939. In die oneindige bibliotheek kan je elk boek vinden. Ze bevat alle kennis ter wereld, geordend in zeshoekige kamers (hexagonen). Toch worden de personages er niet veel wijzer op en botsen ze op de beperkingen van hun menselijk begrip. Shaw en Kahane nodigen je uit om na te denken over de vreugde, het verdriet, de verwondering en de verbijstering die voortkomen uit een leven dat oververzadigd is met informatie. 

Nog een werk van Shaw dat dit seizoen bij Bozar te horen zal zijn is To the hands (op 29 mei). Het Vlaams Radiokoor en Il Gardellino plaatsen het werk voor strijkers en zang terecht tegenover Buxtehudes Membra Jesu Nostri, dat de lichaamsdelen van de aan het kruis genagelde Christus bezingt. In 2016 vroeg het Amerikaanse kamerkoor The Crossing aan zeven componisten om de cantates uit Buxtehudes indringende cyclus van een hedendaagse tegenhanger te voorzien. Shaw schreef zes korte koralen en verplaatst zich in de pijn van een ander. “To the Hands start in de 17e-eeuwse klankwereld van Buxtehude. Die wordt uitgebreid, gekleurd en afgebroken, terwijl de kerngedachte van het stuk geleidelijk aan in beeld komt – het lijden van zij die over de hele wereld steun zoeken, en onze rol en verantwoordelijkheid in deze wereldwijde en lokale crisis,” licht ze toe. 

Guillaume De Grieve 

Caroline Shaw behoort vandaag tot een van de meest invloedrijke componisten in de hedendaagse klassieke muziek, waarin ze barokmuziek, pop en modernistische muziek tot een eigenzinnig geheeld smeedt. Bozar wijdt dit seizoen een portret aan haar, waarin haar strijkkwartetten, vocale werk, percussiewerk en liefde voor oude muziek belicht worden. Drie keer zakt ze zelf naar Brussel af en speelt ze met Kamus Quartet, Sõ Percussion en Gabriel Kahane. Ook Roomful of Teeth, Belgian National Orchestra, Il Gardellino en Vlaams Radiokoor voeren haar werk uit.  

Meet the Artist: Caroline Shaw  
25 Nov.'24 - 19:30 - Terarken, Bozar 

Caroline Shaw & Sõ Percussion 
26 Nov.'24 - 20:00 - Henry Le Boeuf Hall, Bozar 

Caroline Shaw & Gabriel Kahane 
12 Maa.'25 - 20:30 – Terarken, Bozar 

Il Gardellino & Vlaams Radiokoor 
29 Mei'25 - 20:00 - Church of St. James on Coudenberg 

Bozar Maecenas

Prince et Princesse de Chimay • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter 

Bozar Honorary Patrons

Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt

Bozar Patrons

Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Comte Gabriel Armand • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • Monsieur Tony Bernard • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • De heer en mevrouw Géry Daeninck • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Comte et Comtesse Bernard de Grunne • Madame Nathalie Guiot • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur et Madame Claude Kandyoti •  Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Baron Andreas de Leenheer ✝ • Monsieur et Madame François Legein • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • De heer en mevrouw Thomas Leysen • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • Madame Luc Mikolajczak • De heer en mevrouw Frank Monstrey • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Jean Pelfrène-Piqueray • Madame Marie-Caroline Plaquet • Madame Lucia Recalde Langarica • Madame Hermine Rédélé-Siegrist • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Madame Gaëlle Siegrist-Mendelssohn • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • De heer en mevrouw Coen Teulings • Messieurs Oliver Toegemann et Bernard Slegten • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • Mevrouw Yung Shin Van Der Sype • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • Monsieur et Madame Guy Viellevigne • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Monsieur Robert Willocx ✝ • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Monsieur et Madame Jacques Zucker • Zita, maison d'art et d'âme

Bozar Circle

Monsieur et Madame Paul Bosmans • Monsieur et Madame Paul De Groote • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck

Bozar Young Circle

Mademoiselle Floriana André • Docteur Amine Benyakoub • Mevrouw Sofie Bouckenooghe • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur Avi Goldstein • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur et Madame Melhan-Gam • Dokter Bram Peeters • Monsieur Lucas Van Molle • Monsieur et Madame Clément et Caroline Vey-Werny • Madame Cory Zhang

En onze Leden die anoniem wensen te blijven