Orchestre de Paris – Philharmonie & Mäkelä

Igor Stravinski (1882-1971) 
Petrouchka, scènes burlesques en quatre tableaux · burleske scènes in vier taferelen (1910-1911) 

Pauze 

Le Sacre du Printemps (1911-1913) 

Duur: ca. 90 min. 

Dit concert wordt opgenomen en live uitgezonden door Klara en Musiq3.

Klaus Mäkelä, nog geen dertig, maar al een dirigent van wereldklasse en een waar fenomeen. Dit seizoen zal hij maar liefst drie keer Bozar betoveren, met drie orkesten die hem nauw aan het hart liggen:  

• 27 Okt.’24 Oslo Philharmonic met Vilde Frang
• 3 Maa.’25 Orchestre de Paris - Philharmonie
• 8 Mei’25 Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam  

De Finse dirigent Klaus Mäkelä is sinds 2020 chef-dirigent bij Oslo Philharmonic en sinds 2021 muziekdirecteur van Orchestre de Paris - Philharmonie. Bovendien wordt hij in 2027 chef-dirigent van Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam en muziekdirecteur van Chicago Symphony Orchestra. Als exclusieve artiest van Decca Classics nam hij de Ballets Russes van Stravinski en Debussy op met het Orchestre de Paris - Philharmonie. Met Oslo Philharmonic volgden alle symfonieën van Sibelius, en Sibelius’ en Prokofievs Eerste Vioolconcert (met Janine Jansen). Vanaf 2024 focust hij op Sjostakovitsj met opnames van de 4e, 5e en 6e Symfonie. Als gastdirigent staat Mäkelä tijdens seizoen ‘24-’25 nog voor London Symphony Orchestra, Cleveland Orchestra en Berliner Philharmoniker. Ook op de agenda: zijn debuut bij Wiener Philharmoniker en uitgebreide aandacht in Essen Philharmonie en Bozar.  

Wil je Klaus Mäkelä beter leren kennen? Ontdek hier vijf dingen die je nog niet wist over de veelbesproken Finse dirigent. 

Twee vroege meesterwerken van een visionair componist 

Toen Sergei Diaghilev in 1909 aan een zekere Igor Stravinski de opdracht gaf om muziek van Frédéric Chopin te arrangeren voor zijn toen al beroemde gezelschap Les Ballets Russes, kon niemand vermoeden dat dit het begin zou zijn van één van de belangrijkste artistieke samenwerkingen van de vorige eeuw. Niemand, behalve misschien Diaghilev zelf, want hij had als impresario een neus voor talent en voor stimulerende samenwerkingen. De 27-jarige Stravinski maakte blijkbaar een goeie indruk, want toen gevestigd componist Anatoli Liadov niet in staat bleek om tijdig de muziek te componeren voor De Vuurvogel, mocht de jonge Rus invallen. Stravinski leverde een opmerkelijke partituur af en Diaghilev bestelde meteen een volgend ballet: Petroesjka. 

Petroesjka ging in première op 13 juni 1911, met de beroemde danser en choreograaf Vaslav Nijinski in de hoofdrol. Het verhaal doet denken aan dat van Pinokkio. Drie poppen komen tot leven en hunkeren naar de meest menselijke emotie: de liefde. Met zijn partituur geeft Stravinski kleur aan de verschillende personages en hun wedervaren: Petroesjka die menselijke gevoelens leert ervaren, de ballerina als onbereikbare schone en de Moor, een stereotype karikatuur van ongemanierdheid.  

Het is ook een klassiek voorbeeld van een driehoeksrelatie. Petroesjka houdt van de ballerina, maar zij is verliefd op de Moor. Alles speelt zich af in een soort fantasiewereld, een poppenkast tijdens de kermis in Sint-Petersburg. Stravinski zelf groeide op in die stad en vertelde vaak en graag over het geluid van jaarmarkten en kermissen dat hij met die plek associeerde. Dankzij zijn levendige fantasie horen we het tumult en de chaos in de combinatie van verschillende muzikale elementen. De muziek is overwegend energiek en opzwepend, ver verwijderd van wat doorgaans als ‘dansbare’ balletmuziek werd beschouwd. Dat zorgde ook voor de nodige spanningen bij de voorbereidingen en wat kritische recensies, maar het publiek was enthousiast. 

Vaslav Nijinsky, die de hoofdrol speelde in Petroesjka, maakte de choreografie voor het volgende project van Diaghilev en Stravinski, en die zou niet onopgemerkt voorbij gaan. Weinig (ballet)composities hebben immers een reputatie zoals die van Le Sacre du Printemps. Dat is deels te danken aan de opmerkelijke partituur van Stravinski en de ongeziene choreografie, maar misschien nog meer aan de première. Die verhitte op 29 mei 1913 de gemoederen in het gloednieuwe Parijse Théâtre des Champs-Elysées. De verhalen over de eerste uitvoering nemen vaak mythische proporties aan en Stravinski zelf liet niet na om het schandaal in de verf te zetten. Liet Le Sacre du Printemps echt een schokgolf door het Europese muziekleven gaan? Was de partituur echt zo revolutionair dat ze de toeschouwers op slag verdeelde? Werd er echt fysiek geweld gebruikt in de zaal? Het antwoord op die vragen is wel degelijk ‘ja’, maar zoals in elk overgeleverd verhaal speelt er meer mee dan je op het eerste gezicht zou vermoeden. 

Zo kan de verdeeldheid onder het publiek dat die avond was samengekomen in het gloednieuwe Théâtre niet los gezien worden van de sociologische situatie in Parijs. In de loges vond je de rijke bourgeoisie, voor wie het bij ballet en muziek zowel om de kunst zelf ging als om het ‘zien en gezien worden’. Op de goedkopere plaatsen vond je de bohémiens: gedreven door een artistieke impuls, hongerig naar de nieuwste trends. De voorstelling van Le Sacre, die op meer dan één manier afstand nam van de geldende waarden binnen de ballet- en muziekwereld, had dan ook een fundamenteel andere uitwerking op beide groepen. 

Le Sacre du Printemps werd in het programmaboekje aangekondigd als Tableaux de la Russie paîenne en deux actes: beelden van een heidens Rusland. Het verhaal verwijst naar volkse groepsdansen in adoratie van de natuur, waarbij één vrouw geofferd wordt aan Moeder Aarde en zichzelf de dood in danst. Het Parijse publiek was gek op dit soort exotische thema’s, waarin impliciet de primitieve Russische cultuur ondergeschikt werd gemaakt aan de meer ontwikkelde Franse cultuur. De grote paradox van Le Sacre du Printemps is dat een werk dat zich zo sterk op een primitief folkloristisch uitgangspunt richt, zou uitgroeien tot een startschot voor het modernisme. 

Naast de revolutionaire choreografie is er natuurlijk de waanzinnige partituur van Stravinski. Als je zijn eerdere werken bekijkt, met name De Vuurvogel en Petroesjka, komt de vernieuwing van Le Sacre niet uit de lucht gevallen. Wel is het zo dat aspecten van zijn vroegere muziek (dissonante akkoorden, asymmetrische ritmes, hyperexpressiviteit) nu veel radicaler uitgewerkt worden. De aanhoudende ritmische energie en onvoorspelbare impulsen bereiken een hoogtepunt op het einde van het ballet, waar de uitverkorene zichzelf volledig uitput en bezwijkt. 

Klaas Coulembier 

Dirigent  
Klaus Mäkelä 

Eerste viool 
Andrea Obiso (Viool 1 solo)* 
Eiichi Chijiiwa (Viool 2 solo) 
Vera Lopatina (solo 2) 
Joseph André 
Antonin André-Réquéna 
Maud Ayats 
Gaëlle Bisson 
David Braccini 
Joëlle Cousin 
Andreï Iarca 
Angélique Loyer 
Nadia Mediouni 
Phuong Mai Ngô 
Morane Cohen-Lamberger 
Miranda Nee 
Damien Vergez 
Juliette Greer* 

Tweede viool 
Nikola Nikolov (solo 1) 
Philippe Balet (solo 2) 
Anne-Sophie Le Rol (solo 3) 
Elsa Benabdallah  
Line Faber 
Akemi Fillon 
Lusine Harutyunyan 
Florian Holbé 
Saori Izumi 
Raphaël Jacob 
Maya Koch 
Pascale Meley 
Aï Nakano 
Hsin-Yu Shih 
Anne-Elsa Trémoulet 
Yoichiro Ueno* 

Altviool 
Corentin Bordelot (solo 1) 
David Gaillard (solo 1) 
Florian Voisin (solo 3) 
Clément Batrel-Genin 
Hervé Blandinières 
Chihoko Kawada 
Francisco Lourenço 
Béatrice Nachin 
Clara Petit 
Nicolas Peyrat 
Marie Poulanges 
Estelle Villotte 
Florian Wallez 
Paul Wiener* 

Cello 
Stéphanie Huang (solo 1) 
Eric Picard (solo 1) 
François Michel 
(sol 2) 
Alexandre Bernon 
(solo 3) 
Delphine Biron 
Manon Gillardot 
Claude Giron 
Paul-Marie Kuzma 
Marie Leclercq 
Florian Miller 
Frédéric Peyrat 
Valentin Hoffmann* 

Contrabas 
Vincent Pasquier (solo 1) 
Ulysse Vigreux (solo 1) 
Sandrine Vautrin (solo 2) 
Benjamin Berlio 
Jeanne Bonnet 
Igor Boranian 
Stanislas Kuchinski 
Mathias Lopez 
Andrea Marillier 
Iris Plaisance-Godey* 

Fluit 
Vincent Lucas (solo 1) 
Vicens Prats (solo 1) 
Bastien Pelat (solo 2) 
Florence Souchard-Delépine (solo 2)** 
Anaïs Benoît (solo 2) 

Hobo 
Alexandre Gattet (solo 1) 
Sébastien Giot (solo 1) 
Rémi Grouiller (solo 2) 
Rebecka Neumann (solo 2) 
Gildas Prado (solo 2) 

Klarinet 
Philippe Berrod (solo 1) 
Pascal Moraguès (solo 1) 
Olivier Derbesse (solo 2)** 
Arnaud Leroy (solo 2) 
Julien Desgranges (solo 2)  

Fagot 
Giorgio Mandolesi (solo 1) 
Marc Trénel (solo 1) 
Lionel Bord (solo 2) 
Yuka Sukeno (solo 2) 
Amrei Liebold (solo 2) 

Hoorn 
Benoît de Barsony (solo 1) 
Louis-Philippe Marsolais (solo 1)* 
Philippe Dalmasso (solo 2) 
Antoine Jeannot (solo 2) 
Jérôme Rouillard (solo 2) 
Bernard Schirrer (solo 2) 
Bertrand Dubos (solo 2)*** 
Sébastien Lentz (solo 2)*** 
Pierre-Antoine Tremblay (solo 2)*** 

Trompet 
Frédéric Mellardi (solo 1) 
Christian Léger (solo 1)* 
Laurent Bourdon (solo 2) 
Stéphane Gourvat (solo 2) 
Bruno Tomba (solo 2) 

Trombone 
Guillaume Cottet-Dumoulin (solo 1) 
Jonathan Reith (solo 1) 
Nicolas Drabik (solo 2) 
Cédric Vinatier (solo 2) 
Jose Isla Julian (solo 2) 

Tuba 
Stéphane Labeyrie (solo 1) 
Lucas Dessaint (solo 2)* 
Corentin Morvan (solo 1)* 

Pauken 
Javier Azanza Ribes (solo 1) 
Camille Baslé (solo 1)** 

Percussie  
Eric Sammut (solo 1) 
Pierre Anfray (solo 2) 
Nicolas Martynciow (solo 2) 
Emmanuel Joste (solo 2)* 
Vitier Vivas (solo 2)* 

Harp 
Anaëlle Tourret (solo 1)* 
Alienor Mancip (solo 2)* 

Piano 
Nicolaï Maslenko (solo 1)* 
Nina Patarcec (solo 1)* 

Saxofoon 
Géraud Etrillard (solo 1)* 

*Vervanging of academici 
** Muzikanten Sacre du Printemps 
*** Twee vermeldingen hierboven 

11 Maa.'25 - 20:00
Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks & Harding
Mahler: Das Lied von der Erde

25 Maa.'25 - 20:00
Polish National Radio Symphony Orchestra & Marin Alsop
Klarafestival

8 Mei'25 - 20:00
Koninklijk Concertgebouworkest & Mäkelä
Mahler 1

23 Juni'25 - 20:00
Orchestre Métropolitain de Montréal, Nézet-Séguin & Kantorow
Ravel, Saint-Saëns, Assiginaak & Sibelius

Bozar Maecenas 

Monsieur et Madame Bertrand Ferrier • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter • Bozar Honorary Patrons • Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt  

Bozar Patrons 

Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Monsieur Thierry Boutemy • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Madame Paloma Castro Martinez de Tejada • Prince et Princesse de Chimay • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • Monsieur Nicolas De Coster et Madame Stéphanie Donnez • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Edouard Derom • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • Monsieur Amand-Benoit D'Hondt • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Claudine Duvivier • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Baron et Baronne Pierre Gurdjian • De heer en mevrouw Philippe en Martine Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Monsieur et Madame François Legein • Monsieur et Madame Charles-Henri Lehideux • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • Monsieur Bruno van Lierde • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • De heer en mevrouw Frank Monstrey (urbion) • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Lucia Recalde Langarica • Monsieur Bernard Respaut • De heer en mevrouw Guy en Martine Reyniers • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini et Monsieur Craig Finch • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • Monsieur Didier Staquet et Madame Lidia Zabinski • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • Monsieur Nikolaus Tacke et Madame Astrid Cuylits • De heer en mevrouw Coen Teulings • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Dr. Philippe Uytterhaegen • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • De heer Marc Vandecandelaere • De heer Alexander Vandenbergen •Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Golschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Madame Danuta Zedzian • Monsieur et Madame Jacques Zucker  

Bozar Circle 

Monsieur et Madame Paul De Groote • Mevrouw Greet Puttaert • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck 

Bozar Young Circle 

Monsieur Axel Böhlke et Madame Clara Huizink • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Laurent Coulie et Madame Cory Zhang • Monsieur Rodolphe Dulait • Madame Ana Fota • Monsieur et Madame Melhan-Gam • De heer Koen Muylle • De heer Sander Muylle • Madame Audrey Noble • Madame Valéria Onofrj • Dr. Bram Peeters • Monsieur Guillaume van Doorslaer et Madame Emily Defreyne 

En onze Leden die anoniem wensen te blijven