Remember to turn down the brightness and mute your phone.
Bach³ - Les Muffatti
4 Apr.'24
- 20:00
Henry Le Boeufzaal
Johann Sebastian Bach
1685-1750
Brandenburgs Concerto nr. 5 in D, BWV1050
- Allegro
- Affettuoso
- Allegro
Ouverture (Suite) voor orkest nr. 2 in b, BWV1067
- Rondeau
- Sarabande
- Bourrée I + II
- Polonaise I + II
- Menuet
- Badinerie
pauze
Brandenburgs Concerto nr. 9 in D (reconstructie)
- Allegro (gebaseerd op Lobet Gott in seinen Reichen, BWV 11)
- Adagio - Allegro (gebaseerd op O ewiges Feuer, O Ursprung der Liebe, BWV 34)
Tripelconcerto voor fluit, viool en klavicembel, BWV1044
- Allegro
- Affettuoso, ma non tanto e dolce
- Alla breve
Concerto voor drie klavecimbels in d, BWV1063 (arrangement)
- Alla Siciliana
Duur: +/- 1u30
De naam Johann Sebastian Bach roept het beeld op van een religieus componist: auteur van meer dan 300 cantaten en een onbetwist meester op het orgel. Daarbij vergeten we al snel dat hij ook belangrijke functies bekleedde als artistiek leider en dat hij een productief componist was van wereldlijke muziek voor de publieke sfeer. Zijn suites voor orkest en diverse concerti vormen hiervan ijzersterke voorbeelden.
Bach kon, net als Telemann en Händel, de rage van de orkestsuite die was overgewaaid uit Frankrijk, niet onopgemerkt laten voorbijgaan. Vier van zijn suites zijn bewaard gebleven (BWV 1066-1069). Een suite bestaat uit een ouverture, gevolgd door een reeks van gestileerde dansen. Bachs suites onderscheiden zich door de aanzienlijke uitwerking van deze ouverture, die van een eenvoudige inleidende prelude uitgroeit tot de structurele kern van de suite, met zelfs concertante episodes in het centrale deel. Een ander origineel kenmerk is dat, terwijl in Frankrijk een danssuite gewoonlijk begint met een ‘allemande’, Bach dit Germaanse element schrapt, alsof hij het Franse karakter van het genre wil beklemtonen.
De Tweede suite voor orkest onderscheidt zich door haar gepunte ritmiek à la française, de centrale fluitsolo, en vervolgens de gevarieerde reprise van het initiële langzame deel. Na een Rondeau in het ritme van een gavotte volgt een Sarabande (een Spaanse dans in driedelige maatsoort waarin de tweede tel wordt benadrukt). Daarna volgen twee Bourrées (de ene gebaseerd op een ostinato bas met vier noten, de andere die de fluit op de voorgrond plaatst), een Polonaise en een zeer sierlijk Menuet (zonder trio of menuet II). De onweerstaanbare Badinerie die de suite bekroont, is een eerbetoon van de Duitse meester aan de Franse lichtheid.
De Zes Brandenburgse concerti waren oorspronkelijk niet bedoeld als één groep. De bezetting komt overeen met wat Bach in Köthen tot zijn beschikking had. De kwestie van het aantal spelers is essentieel, omdat de zes concerto’s klankmatig gezien van elkaar verschillen op een manier die in hun tijd uniek was. Er is echter niets decoratiefs aan deze kleur; ze is functioneel geïntegreerd met de andere elementen van de muzikale taal. Terwijl de concerti nrs. 1, 3 en 6 instrumentale ‘koren’ van gelijk belang hebben, en het ene of het andere instrument slechts een tijdelijke glansrol krijgt toebedeeld, roepen de concerto's nrs. 2, 4 en 5 een soort piramide met drie niveaus op: als basis de strijkers (ripieno); daarboven de solisten (concertino); aan de top, ontleend aan de voorgaande, een nog meer belangrijke en behendige solist (trompet in nr. 2, viool in nr. 4, klavecimbel in nr. 5).
In het Brandenburgs concerto nr. 5 laat het klavecimbel voor het eerst in dit soort muziek, en vooral op dit niveau van genialiteit, zijn nederige bijrol varen en neemt het de hoofdrol op zich: we horen hier het eerste concerto voor klavecimbel dat ooit als zodanig werd geschreven. Leek het begin van het werk, niet zonder reden, meer op een concerto grosso (drie gelijkwaardige solisten), dan doet de gigantische cadens van 65 maten voor klavecimbel solo aan het einde van het eerste Allegro ons vermoeden wankelen. Het Affetuoso in b, met zijn zangerige melodie, is voorbehouden aan de drie solisten. Het deel is nochtans vierstemmig gecomponeerd – de twee handen van de klavecinist zijn een stem op zich. De finale (Allegro), een abrupte terugkeer naar de aarde, is een Franse gigue waarin veelvuldig wordt gebruikgemaakt van de fugatische stijl.
Vanwege zijn drukke agenda had Bach niet altijd de tijd om volledig nieuwe composities te schrijven. Tussen 1723 en 1727 moest hij bijvoorbeeld bijna wekelijks een nieuwe cantate componeren. Daarom herwerkte hij regelmatig reeds bestaand materiaal tot nieuwe composities. Een groot deel van zijn instrumentale oeuvre is niettemin verloren gegaan. Sommigen vermoeden dat hij niet minder dan honderd instrumentale concerti heeft geschreven. De originaliteit waarop Bach zijn eigen muziek bewerkte, was de inspiratiebron voor de Amerikaans-Canadese hoboïst en musicoloog Bruce Haynes (1942-2011) om een nieuwe reeks Brandenburgse concerti te componeren. Haynes bracht in 2011, net voor zijn dood, zes nieuwe concerti uit, gebaseerd op materiaal van Bach. De twee delen van het Brandenburgs concerto nr. 9 in D zijn respectievelijk gebaseerd op delen van het Hemelvaartsoratorium Lobet Gott in seinen Reichen, BWV 11 en de cantate voor Pinksteren O ewiges Feuer, o Ursprung der Liebe, BWV 34.
Bachs Tripelconcerto in a geschreven rond 1730 en qua instrumentatie een echte tegenhanger van het Brandenburgs concerto nr. 5, had zijn oorsprong in twee eerdere werken. De buitendelen (Allegro en Tempo di allabreve) komen respectievelijk uit de twee delen van de Prelude en Fuga in a, BWV 894, voor klavecimbel, en het centrale Adagio ma non tanto e dolce in C uit het overeenkomstige deel (in F) van de Triosonate nr. 3 in d, BWV 527 voor orgel, gecomponeerd ca. 1727.
In de twee buitendelen componeert Bach de twee episodes voor de solisten op basis van het oorspronkelijke tweeluik voor klavecimbel solo en voegt er orkestrale ritornelli aan toe op basis van hetzelfde thematische materiaal. Deze aanpak heeft niets systematisch; Bach mengt op originele wijze de orkestrale ritornelli met de episodes voor de solisten. Daarnaast merken we ook op dat van de drie solisten het klavecimbel het leeuwendeel voor zijn rekening neemt. In het Adagio zwijgt het orkest. De drie solisten verdelen het muzikale materiaal van de triosonate voor orgel. Het origineel voor orgel bestond uit twee delen, die elk op hun beurt werden herhaald. Hier nam Bach de moeite om de twee herhalingen in hun geheel uit te schrijven, waarbij hij het muzikale materiaal over de verschillende instrumenten verdeelde. Omdat het klavecimbel in zijn eentje twee stemmen kon uitvoeren, voegde hij een vierde toe, gespeeld door de viool pizzicato (in losse noten) in de eerste herhaling, en door de fluit in de tweede.
Bernard Schreuders, Marc Vignal, Éric Mairlot en Frederic Delmotte. Met dank aan Salle Philharmonique de Liège en AMUZ.
Les Muffatti
Les Muffatti, een Brussels barokorkest dat werd opgericht in 1996 en zijn naam ontleent aan de componist Georg Muffat, heeft gedurende tien jaar onder leiding gestaan van Peter Van Heyghen. Sinds 2006 wordt de muzikale leiding van de verschillende projecten toevertrouwd aan gastmuzikanten. De discografie van Les Muffatti wordt unaniem geprezen door critici (Klara-prijs, Caecilia-prijs, Octaaf van klassieke muziek, Gouden Diapason van het jaar, Het Gouden Label...). In maart 2022 bracht het ensemble hun negende album Salve Regina uit, met motetten en instrumentale muziek van Porpora, Hasse en Vivaldi, in samenwerking met contratenor Clint van der Linde. Les Muffatti worden gesteund door de Federatie Wallonië-Brussel.
Frank Theuns
traverso
Frank Theuns, opgeleid aan het Koninklijk Muziekconservatorium Brussel, is sinds 1989 docent traverso aan deze instelling en aan LUCA School of Arts in Leuven. Hij geeft tevens talrijke masterclasses in Den Haag, Barcelona, Karlsruhe, Atlanta, .... Met instrumentenmaker Andreas Glatt deelt hij een passie voor oude fluiten, met hun buitengewone klanken en charmante imperfecties, waarbij hij voor elk de juiste techniek toepast. Met zijn ensemble Les Buffardins heeft hij een representatieve selectie van het fluitrepertoire opgenomen voor het label Accent (werken van Handel, Sammartini, Kirnberger, Quantz, Hotteterre, Montéclair, Boismortier, Blavet). Momenteel is hij fluitist bij de orkesten Anima Aeterna Brugge en La Petite Bande.
Sophie Gent
Konzertmeister, viool
Sophie Gent, geboren in Perth (Australië), studeerde viool aan het Conservatorium van Den Haag bij Ryo Terakado. Momenteel woont ze in Frankrijk en treedt ze op met onder Ensemble Masques, Orchestre Pygmalion, Ricercar Consort, Ensemble Arcangelo, Caravanserail en Collegium Vocale Gent. Van 2011 tot 2014 doceerde ze barokviool aan het Conservatorium van Amsterdam en gaf ze masterclasses aan het Conservatorium van Antwerpen, het Atelier de Musique Ancienne in Jeruzalem, de Abbaye aux Dames in Saintes en de Académie de Musique Ancienne in Vannes. Op dit moment is ze docent aan het Conservatoire de Boulogne-Billancourt. Ze bespeelt een viool van Jacob Stainer uit 1676.
Bertrand Cuiller
klavecimbel
Bertrand Cuiller werd in 1978 geboren in een muzikale familie en begon op achtjarige leeftijd met klavecimbellessen bij zijn moeder. Toen hij 13 was, ontmoette hij Pierre Hantaï, die zijn mentor werd. Ook werd hij beïnvloed door zijn studie bij Christophe Rousset aan het Conservatoire National Supérieur de Paris. In 1998 won hij de Derde Prijs bij het Internationaal Klavecimbelconcours van Brugge. Na meerdere jaren bij barokensembles zoals Les Arts Florissants, Le Concert Spirituel en Le Poème Harmonique te hebben gespeeld, besloot Bertrand Cuiller zich exclusief te richten op klavecimbel en kamermuziek, met name door het oprichten van het ensemble Le Caravansérail.
eerste viool
Shiho Ono
Rafael Núñez Velázquez
Marie Haag
tweede viool
Marrie Mooij
Louise Moreau
Laurent Hulsbosch
altviool
Wendy Ruymen
Julie Vermeulen
cello
Diana Vinagre
Corentin Dellicour
contrabas
Benoît Vanden Bemden
luit
Bernard Zonderman
Bozar Maecenas
Prince et Princesse de Chimay • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter
Bozar Honorary Patrons
Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt
Bozar Patrons
Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • Monsieur Tony Bernard • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • De heer en mevrouw Géry Daeninck • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Comte et Comtesse Bernard de Grunne • Madame Nathalie Guiot • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur et Madame Claude Kandyoti • Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Baron Andreas de Leenheer ✝ • Monsieur et Madame François Legein • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • De heer en mevrouw Thomas Leysen • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • Madame Luc Mikolajczak • De heer en mevrouw Frank Monstrey • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Jean Pelfrène-Piqueray • Madame Marie-Caroline Plaquet • Madame Lucia Recalde Langarica • Madame Hermine Rédélé-Siegrist • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Madame Gaëlle Siegrist-Mendelssohn • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • De heer en mevrouw Coen Teulings • Messieurs Oliver Toegemann et Bernard Slegten • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • Mevrouw Yung Shin Van Der Sype • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • Monsieur et Madame Guy Viellevigne • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Monsieur Robert Willocx ✝ • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Monsieur et Madame Jacques Zucker • Zita, maison d'art et d'âme
Bozar Circle
Monsieur et Madame Paul Bosmans • Monsieur et Madame Paul De Groote • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck
Bozar Young Circle
Mademoiselle Floriana André • Docteur Amine Benyakoub • Mevrouw Sofie Bouckenooghe • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Rodolphe • Dulait Monsieur Avi Goldstein • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur et Madame Melhan-Gam • Dokter Bram Peeters • Monsieur Lucas Van Molle • Monsieur et Madame Clément et Caroline Vey-Werny • Mademoiselle Cory Zhang