Quatuor Agate - ECHO Rising Star

Joseph Haydn (1732-1809)
Strijkkwartet op. 33/2, Hob.III:38

Anna Korsun (°1986)
Last Flight (opdracht Kölner Philharmonie, Konzerthaus Dortmund, Philharmonie de Paris & European Concert Hall Organisation, Belgische première)

Erich Wolfgang Korngold (1897-1957)
Strijkquartet nr. 3, op. 34

De perfectie van het strijkkwartet onder Joseph Haydn 

Alhoewel iedereen het er tegenwoordig over eens is dat Joseph Haydn (1732-1809) het klassieke strijkkwartet niet heeft ‘uitgevonden’, is zijn rol in de ontwikkeling van dit genre toch moeilijk te overschatten. Net zoals bij de meeste genres, is het ook in het geval van het strijkkwartet onmogelijk te achterhalen wanneer het voor het eerst beoefend werd – zeker is in ieder geval dat tegen 1750 op diverse plaatsen in Europa componisten met het schrijven van werken voor vier solo-strijkers (twee violen, altviool en cello) aan het experimenteren waren. Wanneer Haydn rond 1758 een tiental werken in deze bezetting schrijft, is hij zich wellicht niet van het belang van deze gelegenheidswerken bewust – de kwartetten uit zijn opus 1 en 2 sluiten immers naadloos aan bij de nog erg jonge traditie van het strijkkwartet als een compositie in de divertimento-traditie, geschreven ter amusement van een adellijke opdrachtgever.  

Wanneer hij opusnummer 33 schrijft, heeft Haydn het genre tot in de kleinste details geperfectioneerd en zijn de vier strijkers evenwaardig geworden. De viool heeft niet altijd meer het laatste woord. In de zes strijkkwartetten van opus 33 experimenteert Haydn dan maar met de melodische ontwikkeling of in andere woorden het voortdurend veranderen van een klein muzikaal motiefje. Net wanneer je denkt dat een thema niet anders gepresenteerd kan worden, dient Haydn een nieuwe variatie op. De componist schreef op 3 december 1781 aan potentiële kopers van de nieuwe reeks kwartetten dat ze “op een totaal nieuwe en bijzondere wijze gecomponeerd zijn”. Vergeet alle strijkkwartetten die je ooit al hebt gehoord en luister met frisse oren naar deze nieuwe werken, alsof ze pas geschreven zijn.  

Het nieuwe werk van Anna Korsun: Last Flight

De eerste contacten tussen Anna Korsun en het Quatuor Agate werden in 2022 gelegd. Toen al ging het over een opdracht voor een stuk over de componist Carlo Gesualdo. Een stuk dat het duistere verhaal van een componist en moordenaar zou oproepen, maar dan vanuit het perspectief van zijn slachtoffers. Last Flight citeert niet expliciet een werk van Gesualdo, maar gebruikt het medium dat de voorkeur van de componist heeft: de stem. De geluiden van de instrumenten vermengen zich met de stemmen van de muzikanten. Deze neuriënde vocale partijen lijken afkomstig te zijn van een ander kwartet, moeilijk te identificeren of te lokaliseren, en vertegenwoordigen een figuur van de dubbelganger, de schaduw. Stemmen verstrengelen en echoën elkaar, soms reageren ze identiek, soms veranderd, alsof ze beschadigd zijn.

Het motief van de dalende glissando, dat doorheen het hele werk loopt, lijkt een klaagzang op te roepen, een kreun, menselijk of niet-menselijk. Tijdens de voorbereidende gesprekken voor de compositie hadden werden de elementen van een scène genoemd: een feodale kerker op de heuvels van Gesualdo, lage en vage geluiden die uit het hele kasteel lijken te komen, de gedempte noten van discordante muziek en het fluiten van een gestage, koude en onverschillige wind.

Ontsnappen uit een soundtrack 

Erich Korngold werd op 29 mei 1897 geboren in Brno, Moravië. Hij ging hij op 9-jarige leeftijd aan het Weense conservatoriumen componeerde in zijn tienerjaren componeerde vele werken. Als twintiger belandde Korngold op verzoek in Hollywood om filmmuziek te schrijven. Hij beschouwde zijn filmscores als een opera zonder zang en hij gaf elk karakter in de film zijn eigen melodie. Korngold vond dat de muziek ook zonder film voor zich moet spreken. Met deze vernieuwende ideeën gaf Korngold een grote impuls aan de filmmuziek. 

Het Strijkkwartet Nr.3 uit 1945 zit vol thema's die hij gebruikte in zijn filmmuziek en werd geschreven toen Korngold aan een ernstige depressie leed. Het was het eerste werk dat hij 'voor zichzelf' schreef sinds 1937 en het was ook zijn laatste kamermuziekwerk. Het kwartet is veel donkerder dan haar twee voorgangers, niet alleen omdat de Tweede Wereldoorlog woedde en zijn thuiscontinent Europa verwoestte, maar ook omdat de gezondheid van zijn vader verslechterde en hij kort daarna zou overlijden. Op dit punt in zijn carrière raakte Korngold steeds meer gedesillusioneerd door de speelfilms die hem werden aangeboden om te componeren en verlangde hij terug naar het schrijven van pure concertmuziek. 

Het Quatuor Agate is genomineerd door het Konzerthaus Dortmund, de Kölner Philharmonie en de Philharmonie de Paris voor het ECHO  Rising Stars project. 

Dit project neemt uitzonderlijk getalenteerde jonge solisten mee op een tournee langs concertzalen die deel uitmaken van het Europese netwerk ECHO (European Concert Hall Organisation). Jaarlijks krijgen zes muzikanten de kans om hun landsgrenzen over te steken en de mooiste zalen van Europa te veroveren. Bovendien mogen ze elk één componeeropdracht uitschrijven aan hedendaagse componisten. Daarom staat er dit seizoen nieuw werk van onder andere Julia Wolfe, Anna Korsun, Lanqing Ding, Sally Beamish, Dani Howard en Patricia Kopatchinskaja op de pupiter.  

Het ECHO Rising Stars programma lanceerde sinds de opstart in 1995 de carrières van Janine Jansen, Igor Levit, Renaud Capuçon, Belcea Quartet en vele anderen. De stersolisten van morgen zijn vandaag de Rising Stars. 

Ontdek hier de andere ECHO Rising Stars.

Bozar Maecenas

Prince et Princesse de Chimay • Barones Michèle Galle-Sioen • Monsieur et Madame Laurent Legein • Madame Heike Müller • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Chevalier Godefroid de Wouters d'Oplinter 

Bozar Honorary Patrons

Comte Etienne Davignon • Madame Léo Goldschmidt

Bozar Patrons

Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Marie-Louise Angenent • Comtesse Laurence d'Aramon • Comte Gabriel Armand • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • Monsieur Tony Bernard • De heer Stefaan Bettens • Monsieur Philippe Bioul • Mevrouw Roger Blanpain-Bruggeman • Madame Laurette Blondeel • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Thierry Bouckaert • Madame Anny Cailloux • Madame Valérie Cardon de Lichtbuer • Madame Catherine Carniaux • Monsieur Jim Cloos et Madame Véronique Arnault • Mevrouw Chris Cooleman • Monsieur et Madame Jean Courtin • De heer en mevrouw Géry Daeninck • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Madame Bernard Darty • Monsieur Jimmy Davignon • De heer en mevrouw Philippe De Baere • De heer Frederic Depoortere en mevrouw Ingrid Rossi • Monsieur Patrick Derom • Madame Louise Descamps • De heer Bernard Dubois • Mevrouw Sylvie Dubois • Madame Dominique Eickhoff • Baron et Baronne William Frère • De heer Frederick Gordts • Comte et Comtesse Bernard de Grunne • Madame Nathalie Guiot • De heer en mevrouw Philippe Haspeslagh - Van den Poel • Madame Susanne Hinrichs et Monsieur Peter Klein • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De heer Xavier Hufkens • Madame Bonno H. Hylkema • Madame Fernand Jacquet • Baron Edouard Janssen • Madame Elisabeth Jongen • Monsieur et Madame Jean-Louis Joris • Monsieur et Madame Adnan Kandyoti • Monsieur et Madame Claude Kandyoti •  Monsieur Sander Kashiva • Monsieur Sam Kestens • Monsieur et Madame Klaus Körner • Madame Marleen Lammerant • Monsieur Pierre Lebeau • Baron Andreas de Leenheer ✝ • Monsieur et Madame François Legein • Madame Gérald Leprince Jungbluth • Monsieur Xavier Letizia • De heer en mevrouw Thomas Leysen • Monsieur Bruno van Lierde • Madame Florence Lippens • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur et Madame Thierry Lorang • Madame Olga Machiels-Osterrieth • De heer Peter Maenhout • De heer en mevrouw Jean-Pierre en Ine Mariën • De heer en mevrouw Frederic Martens • Monsieur Yves-Loïc Martin • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • Madame Luc Mikolajczak • De heer en mevrouw Frank Monstrey • Madame Philippine de Montalembert • Madame Nelson • Monsieur Laurent Pampfer • Famille Philippson • Monsieur Gérard Philippson • Madame Jean Pelfrène-Piqueray • Madame Marie-Caroline Plaquet • Madame Lucia Recalde Langarica • Madame Hermine Rédélé-Siegrist • Monsieur Bernard Respaut • Madame Fabienne Richard • Madame Elisabetta Righini • Monsieur et Madame Frédéric Samama • Monsieur Grégoire Schöller • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Madame Gaëlle Siegrist-Mendelssohn • Monsieur et Madame Olivier Solanet • Monsieur Eric Speeckaert • Monsieur Jean-Charles Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch et Madame Daphné Lippitt • Madame Anne-Véronique Stainier • De heer Karl Stas • Monsieur et Madame Philippe Stoclet • De heer en mevrouw Coen Teulings • Messieurs Oliver Toegemann et Bernard Slegten • Monsieur et Madame Philippe Tournay • Monsieur Jean-Christophe Troussel • Monsieur et Madame Xavier Van Campenhout • Mevrouw Yung Shin Van Der Sype • Mevrouw Barbara Van Der Wee en de heer Paul Lievevrouw • De heer Koen Van Loo • De heer en mevrouw Anton Van Rossum • Monsieur et Madame Guy Viellevigne • De heer Johan Van Wassenhove • Monsieur et Madame Michel Wajs-Goldschmidt • Monsieur et Madame Albert Wastiaux • Monsieur Luc Willame • Monsieur Robert Willocx ✝ • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Monsieur et Madame Jacques Zucker • Zita, maison d'art et d'âme

Bozar Circle

Monsieur et Madame Paul Bosmans • Monsieur et Madame Paul De Groote • De heer Stefaan Sonck Thiebaut • Madame France Soubeyran • De heer en mevrouw Remi en Evelyne Van Den Broeck

Bozar Young Circle

Mademoiselle Floriana André • Docteur Amine Benyakoub • Mevrouw Sofie Bouckenooghe • Monsieur Matteo Cervi • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur Avi Goldstein • Monsieur Rodolphe Dulait • Monsieur et Madame Melhan-Gam • Dokter Bram Peeters • Monsieur Lucas Van Molle • Monsieur et Madame Clément et Caroline Vey-Werny • Madame Cory Zhang

En onze Leden die anoniem wensen te blijven