Sonoro Quartet - Rising Star

Seán Doherty (°1987)
Devil's Dream (2015)

Guillaume Lekeu (1870-1894)
Molto adagio sempre cantante doloroso (1887)

Annelies Van Parys (°1975)
Tsunami (2023)

Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847)
Strijkkwartet nr. 6 in f, op. 80 (1847)

• Allegro vivace assai 
• Allegro assai 
• Adagio 
• Finale: Allegro molto 

In dit programma worden twee werken uit de 19de eeuw gecombineerd met recente composities. Het strijkkwartet blijkt een combinatie van instrumenten waarvoor nog lang niet alle mogelijkheden zijn uitgeput. 

Seán Doherty - Devil's Dream 

Doherty: "Ik maakte kennis met muziek via de viooltraditie van mijn geboortestreek Donegal. Binnen de Ierse muziek is dit een op zichzelf staande traditie. Anders dan de rustige klank van de Clare-stijl of het lichte getrippel van de Galway-stijl, is de Donegal-stijl meer naar buiten gericht, over de zee, naar Schotland en naar Nova Scotia. Agressief, stuwend en onversierd; de melodieën zijn zo kaal als het veenland, de strijkstok zo scherp als de kliffen. Een vooraanstaand exponent van deze traditie was mijn leraar, de violist James Byrne, en dit strijkkwartet is losjes gebaseerd op twee melodieën die ik van hem heb geleerd: An Londubh en The Devil's Dream. 

James stierf op weg naar huis na een concert in de vroege uren van 8 november 2008 in de buurt van zijn huis in Mín na Croise. Dit stuk stelt zich zijn wandeling voor. Half herinnerde fragmenten van de langzame 'air' An Londubh (de merel), komen langzaam samen tot de volledige vorm is bereikt. De 'reel', The Devil's Dream, dringt hierin binnen als een danse macabre die de lucht vernietigt. De air komt - schreeuwend - terug, alleen om opnieuw door de reel te worden opgenomen. Na een citaat van het gregoriaanse Dies irae valt de reel zelf uiteen. Uit de as van The Devil's Dream komt de air tevoorschijn in haar uiteindelijke, getransfigureerde vorm. 

Dit stuk is geschreven ter nagedachtenis aan James Byrne (1946-2008), voor zijn partner Connie en hun dochters, Séana, Aisling en Merle." 

Annelies Van Parys - Tsunami 

Van Parys: "Het stuk is geïnspireerd door de prachtige roep van de Japanse cicaden. Hun geluid trof me toen ik door de parken in Tokio liep tijdens mijn residentie in TOKAS Tokyo Arts and Space. Niet alleen hun geluid, maar ook hun ritme en de kracht van hun roep waren buitengewoon voor mijn oren, en ik wist meteen dat ik ze zou gebruiken voor een strijkkwartet. Toen de aanvraag voor het Sonoro Quartet een paar weken later kwam, accepteerde ik die graag omdat ik wist dat dit het perfecte ensemble zou zijn voor mijn idee. Deze tsunami is er dus niet een van water, maar een van cicaden." 

Guillaume Lekeu - Molto adagio sempre cantante doloroso 

Dit Molto adagio is geschreven door een quasi-autodidactische componist die geschokt was door de kwartetten van Beethoven. Vanuit zijn jeugdige onschuld voelde de musicus dat er "iets anders te doen moest zijn met het strijkkwartet dan een perfect en regelmatig werk in de stijl van Mozart of Haydn". Deze uitspraak sluit aan bij zijn eerder getormenteerde schrijfstijl als componist, ver verwijderd van de helderheid en balans van de klassieke stijl. Dit Molto adagio is geïnspireerd op de woorden van Christus wanneer die naar de tuin van Gethsemane gaat: "Mijn ziel is bedroefd tot de dood" (Mt, 38, 26). Het werk is een meditatie over lijden en dood en de ontzetting die men in hun aanschijn ervaart. De aanwijzing voor de uitvoerders is expliciet: Molto adagio sempre cantante doloroso (Zeer langzaam, altijd zingend met verdriet). Alles draagt bij aan het bevreemdende muzikale discours in dit klagende werk. Na de donker scanderende cello van de inleiding volgt een uitgestrekte schriftuur bestaande uit langgerokken lijnen die de indruk van een algemeen rubato geven. De harmonie is gespannen, zonder echter over te gaan in de hyperexpressiviteit die vaker aan Lekeu wordt toegeschreven. Het overheersende gevoel is dat van contemplatie (men kan niet anders dan denken aan Haydns Sieben letzte Worte). Het werk sluit af met de beginklanken van de cello, de cirkel is rond. 

Felix Mendelssohn - Strijkkwartet nr. 6 in f, op. 80 

"Tot nu toe heb ik zijn volledige vertrouwen gehad. Ik heb zijn talent stap voor stap zien ontwikkelen en heb zelfs in zekere zin bijgedragen aan zijn muzikale opvoeding. Hij heeft geen andere muzikale adviseur dan ik. Bovendien zet hij nooit een idee op papier voordat ik het heb overwogen."  

Zo schreef de 17-jarige Fanny Mendelssohn over haar 13-jarige broer. Mendelssohn stond heel dicht bij zijn zus. Haar plotselinge dood door een beroerte in mei 1847 zou een klap zijn waarvan hij nooit volledig herstelde. 

Die zomer van 1847 nam hij zijn zomervakantie aan het meer van Interlaken, waar hij de energie vond om dit kwartet te schrijven, als een requiem voor Fanny. Degenen die hem die zomer ontmoetten, vonden hem - paradoxaal genoeg - vol plannen voor de toekomst, terwijl hij voortdurend beweerde dat hij snel zou sterven. Amper twee maanden later stierf hij effectief aan een beroerte te midden van het repeteren van zijn grote oratorium Elia. Hij was nog geen 39 jaar oud.