Quatuor Diotima & Mark Simpson

Leoš Janáček (1854-1928)

Strijkkwartet nr. 1, "Kreutzer-Sonate" (1925)

• Adagio con moto
• Con moto
• Con moto - Vivace - Andante - Tempo I
• Con moto

Thomas Adès (1971)

Alchymia, kwintet voor klarinet en strijkkwartet (2021), Belgische première

pauze

Johannes Brahms (1833-1897)

Strijkkwartet nr. 2, op. 51/2 (1873)

• Allegro non troppo
• Andante moderato
• Quasi Minuetto, moderato
• Finale: Allegro non assai

Productie Bozar

Copresentatie Les Brigittines

• volgend concert Les Brigittines: 2 dec'23: Quatuor Tana
• andere concerten in de reeks Kamermuziek

Johannes Brahms

Als Brahms componeerde, nam hij zijn tijd. Veel van zijn composities kennen dan ook een zeer lange onstaangeschiedenis. Het duurde een hele tijd voor hij het strijkkwartet onder de knie had. Het is pas in 1873 dat hij al zijn moed bij elkaar heeft geraapt om zijn opus 51 te publiceren, twee kwartetten die duidelijk in lijn staan met de traditie door de grote invloed van Haydn en Beethoven. Toch weet de componist uit te blinken in de spaarzaamheid van het muzikale materiaal. Met het openingsmotief A-F-A-E, een omspeling van het levensmotto van de de bekende vioolvirtuoos Joseph Joachim (F-A-E/’Frei aber einsam’) en die van Brahms zelf (F-A-F/ ‘Frei aber froh’) , weet hij aan de hand van ontwikkelingen en variaties een bijzonder geraffineerd kwartet te componeren. Vooral de finale, waarin hij een Hongaarse volksdans als uitgangspunt neemt, behoort tot het meest kenmerkende van wat Brahms heeft geschreven. 

Leoš Janáček

Voor zijn Eerste strijkkwartet vond Leoš Janáček inspiratie bij Lev Tolstojs Kreutzersonate. In deze roman speelt de gelijknamige vioolsonate van Beethoven een belangrijke rol: een man vermoordt zijn echtgenote op verdenking van overspel met de violist waarmee ze Beethovens sonate gespeeld zou hebben. De man geeft Beethoven de schuld van het feit dat zijn muziek de passie tussen zijn vrouw en de violist zou aangewakkerd hebben. Opvallend is dat Janáček een boek als uitgangspunt neemt voor het strijkkwartet, omdat traditioneel gezien het genre bekendstond als ‘absolute muziek’. Janáček weet op een intrigerende manier het verhaal, van de tedere passie tot de gruwelijke afloop, in muziek te verhalen aan de hand van melancholische gestes en koppige repetitieve melodielijnen.  

Thomas Adès

Thomas Adès is ongetwijfeld een van de meest gewaardeerde hedendaagse componisten van het moment. Hij schreef een heleboel orkestwerken, opera’s en orkestmuziek. Vooral zijn opera Powder Her Face (1995) bracht hem internationale roem. Voor zijn klarinetkwintet liet de componist zich inspireren door de geschiedenis van de alchemie in het Elizabethaanse Londen van de zestiende eeuw.

In de vier delen van het werk verwijst de componist telkens naar een kunstenaar of componist die volgens hem als een alchemist te werk gaat doordat ze ‘bewegingsloos materiaal op een magische manier in goud weten te veranderen’. Het eerste deel A Sea change verwijst naar The Tempest van William Shakespeare. De klarinettist, die hier bassethoorn speelt, gaat hierbij in een harmonisch vredig milieu als een onruststoker te werk. In het tweede deel, The Woods so Wild, gebaseerd op een van de favoriete liederen van Henry VIII waarop William Byrd een variatiecyclus schreef, lijkt de onrust zich te herstellen. Een herstel dat zich doorzet in Lachrimae, waarin Dowlands beroemde klaagzang een belangrijke rol speelt. In het slotdeel, Division on a Lute Song, onderwerpt Adès Alban Bergs Konfession, een gedicht over prostitutie van Frank Wedekind, dat hij gebruikte in de opera Lulu aan een reeks transformaties.