Van 14 november 2024 tot 9 maart 2025 presenteert Bozar (Paleis voor Schone Kunsten van Brussel) de eerste solotentoonstelling van de Koeweitse beeldende kunstenaar Monira Al Qadiri in België. De tentoonstelling, met de titel The Archaeology of Beasts, toont nieuw werk van de kunstenares, met beeldhouwwerken, immersieve video-installaties en een Virtual Reality-beleving.
De internationaal gerenommeerde kunstenares Monira Al Qadiri staat bekend om haar speelse, maar scherpe blik op de Golfregio. Ze verkent hoe culturele geschiedenis, topografieën en ecosystemen veranderen door de winningsactiviteiten van petrostaten. In opdracht van Bozar maakte ze voor de tentoonstelling vier nieuwe werken. Ze getuigen van een nieuwe visuele richting voor Al Qadiri, die voor het eerst Oud-Egyptische mythen en geschiedenis onderzoekt. Maar ze breien ook een vervolg aan haar verkenning van de complexe en bijzonder fragiele relatie tussen natuur, dieren en mensen, en de gelaagde machtsstrijd die daaruit voortkomt.
In het midden van de Koninklijke Rotonde staat het werk Automaton, twee ready-made beeldhouwwerken van de antropomorfe Egyptische diergoden Chnoem en Anubis, die tegenover elkaar staan terwijl ze rustig ronddraaien. Archaeology of Beasts is een immersieve video-installatie met vier kanalen, waar de kunstenares honderden souvenirs van goden en farao's, gevonden op de straatmarkten van Luxor tot leven brengt. In de video-installatie met drie kanalen Book of the Dead worden we getuige van een existentiële conversatie tussen de farao Achnaton en zes elkaar afwisselende goden: Hathor, Babi, Sekhmet, Seth, Horus en Sobek. Aaru: After Lament is Al Qadiri's eerste werk in virtual reality in combinatie met een installatie van gouden tarwe. Het neemt ons mee naar het Oud-Egyptische hiernamaals, waar de kunstenares ons uitnodigt te reflecteren over arbeid, verlies en de cirkel van het leven.
Hypermannelijke figuren, verwrongen lichamen en antropomorfe diervormen domineren de werken. Door haar focus op de transformaties van menselijk naar dierlijk en goddelijk, stelt Al Qadiri de vraag wie als mens (en wie als dier) wordt beschouwd.
Al Qadiri: “Wanneer ben je een mens? Wanneer ben je een beest? En is het leven van de ene echt meer waard dan dat van de andere? Zeker vandaag zijn dat pertinente vragen – op een moment dat we goed en wel beseffen dat we onze relatie met de natuur moeten herzien én het idee moeten laten varen dat we de natuur kunnen controleren.”
Daarmee zinspeelt ze op het anders-zijn en uiteindelijk ook op de methodes van dominantie die de mensheid elkaar eeuwenlang heeft opgelegd. Het oude Egypte was vaak een plaats voor de projectie van culturele idealen, terwijl het vormgegeven werd door geopolitieke belangen. Zo was de schattenjacht in Egypte in de vroege 19de eeuw een race tussen Frankrijk en Engeland om hun symbolische aanwezigheid en commerciële greep op de mensen en de regio te laten gelden. In het licht van de huidige ontwikkelingen in het Midden-Oosten, legt de Egyptische beeldtaal die Al Qadiri in haar werk gebruikt, met alle betekenis en geschiedenis die erin besloten ligt, subtiel de nadruk op menselijke ijdelheid en vormt ze een dringende oproep om al het leven te respecteren.
Al Qadiri voegt toe: “Ik ben de laatste tijd erg bezig met de relatie tussen mens en dier. Tegenwoordig leven we zo gesegregeerd dat we verbouwereerd zijn als er tijdens een pandemie plots ‘wilde’ dieren opduiken in onze straten en rivieren. Alsof we compleet vergeten waren dat die in dezelfde wereld leven. Het verschil met het oude Egypte kan niet groter zijn, want daar werden dieren nog afgebeeld als goden.”
