Over corona gesproken: in 2021 had Monira Al Qadiri al een lezing-performance in Bozar moeten geven, maar door de pandemie vond die uiteindelijk online plaats. Ook het onderwerp van die lezing had iets met corona te maken. “Toen musea na de eerste lockdown terug gedeeltelijk open mochten,” herinnert de kunstenaar zich, “ben ik naar het Egyptisch museum in Berlijn getrokken. Ik móest het huis uit! Daar werd ik aangetrokken door twee handen – al wat overbleef van een drieduizend jaar oud standbeeld van Nefertiti en Achnaton.” 

Al Qadiri was gebiologeerd door die schijnbaar eeuwige verbinding en ze begon álles over het koningspaar en het oude Egypte op te zoeken. Net op dat moment kreeg ze van Bozar de vraag om een lezing te geven “over gelijk werk onderwerp,” weet de kunstenaar nog goed, “dus het lag voor de hand dat het daarover moest gaan.” Maar zelfs die millennia oude handdruk van een Egyptisch koningspaar was niet bestand tegen een volgende lockdown en Al Qadiri is nooit in Bozar geraakt. 

“Dat ze mij nu de draad terug laten oppakken,” zegt de kunstenaar, “maakt mij intens gelukkig. Vooral omdat ik er nu ook mijn fascinatie voor parallelle universums bij kan betrekken. Ik voelde mij tijdens de pandemie vaak zo verloren dat ik begon na te denken over parallelle tijdslijnen en werelden.” 

Zeer concreet broedt de Koeweitse kunstenaar op een ambitieuze tentoonstelling die bestaat uit vier installaties en waarin de relatie tussen mens en dier wordt uitgediept … door de lens van het oude Egypte. “Ik noem het The Archeology of Beasts”, vertelt Al Qadiri enthousiast. “Wanneer ben je een mens? Wanneer ben je een beest? En is het leven van de ene echt meer waard dan dat van de andere? Zeker vandaag zijn dat pertinente vragen – op een moment dat we goed en wel beseffen dat we onze relatie met de natuur moeten herzien én het idee moeten laten varen dat we de natuur kunnen controleren.” 

Ecologische boodschap

 Het is lang niet de eerste keer dat Monira Al Qadiri zich over ecologische vraagstukken buigt, “maar dat ligt vast aan het feit dat ik uit een land kom dat olie produceert, waardoor ik mij verantwoordelijk voel voor het einde van de wereld.” Ze lacht, maar ze meent ook wat ze zegt. “Ecologie is echter een breed veld en ik ben de laatste tijd erg bezig met de relatie tussen mens en dier. Want die is vandaag heel anders dan vroeger. Tegenwoordig leven we zo gesegregeerd dat we verbouwereerd zijn als er tijdens een pandemie plots ‘wilde’ dieren opduiken in onze straten en rivieren. Alsof we compleet vergeten waren dat die in dezelfde wereld leven. Het verschil met het oude Egypte kan niet groter zijn, want daar werden dieren nog afgebeeld als goden.” 

De kunstenaar geeft het voorbeeld van Thoth, een Egyptische god met het hoofd van een vogel die beslist of iemand al dan niet naar het hiernamaals gaat. “Hij legt jouw hart op een weegschaal met een veer, en als het hart zwaarder weegt dan de veer, dan wordt het aan een krokodil gevoerd en mag je niet naar de hemel.” Al Qadiri veert recht: “We hebben vandaag al amper ontzag voor leeuwen of tijgers, en bij de Egyptenaren lag ons lot in de handen van een vogel!” 

De kunstenaar reisde voor de tentoonstelling uiteraard ook verschillende keren naar Egypte. Enerzijds om research te doen – “mijn liefde voor kunst is er nóg groter geworden, want na vijfduizend jaar is dat alles wat er nog van die oude beschaving overblijft” – anderzijds om 3D-scans te maken. 

“Dit wordt mijn meest technologische tentoonstelling ooit”, aldus Al Qadiri. “Een van de vier installaties is zelfs een VR-ervaring waarmee ik een parallelle wereld wil creëren – gebaseerd op het vrij ‘agriculturele’ beeld dat de oude Egyptenaren hadden van het hiernamaals. Al moet ik eerlijk toegeven dat je soms helemaal geen VR-bril nodig hebt om het gevoel te hebben dat je in een parallel universum zit. Telkens als ik in Egypte zo’n vijfduizend jaar oude graftombe binnenstapte en dingen zag die nooit bedoeld waren om door mensen gezien te worden, voelde ik mij al in een soort alternatieve realiteit.” 

De tentoonstelling The Archeology of Beasts loopt van 14 november tot 9 maart. Op 13 november is er ook een artist talk met Monira Al Qadiri in de Terarkenzaal.